Page 132 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EKO / 123 [603]

dü. Bu yangından sonra çarşı onarıldı,
yeni dükkânlar da ilave edilerek çarşı
genişletildi. 1884 yılında Kapalı Çarşı’ya
ek olarak “Hacı Efendi Çarşısı” yaptırıldı.
1845 yılında Kayseri’de büyük bir kıtlık
oldu ancak Kayseri’den ödenmekte olan
aşar vergisinin kaldırılması ve şehir için
ihalesi uygulanınca kıtlık daha hafif atla-
tıldı. 1874’de “Doksan’ın Kıtlığı” veya
“Büyük Kıtlık” denilen bir kıtlık daha ya-
şandı ve açlıktan çok sayıda hayvan öldü,
mahsuller kurudu ve halk büyük sıkıntı
yaşadı. Sivas’ın ileri gelenlerinden Meh-
met Ali Bey’in gönderdiği zahire, halkı bu Kapalı Çarşı üstten görünüm-1925 (TTK)
sıkıntıdan kurtardı.
1800–1830 yılları arasında Kayseri dış karı tabakası olan Beyler ve Ağalar, ya
ticareti çoğunlukla Fransa ile 1830’dan resmî görevde bulunmakta ya da küçük
sonra ise İngiltere ile oldu. İngiliz malları, çaplı tahıl ve sarı cehri ticareti gibi işlerle
özellikle de tekstil malları Kayseri’de bü- uğraşmaktaydı. Müslümanların aşağı ta-
yük ilgi gördü. 1850’li yıllarda Kayserili bakası ise hemen hemen tümüyle tarımla
Ermeni ve Rum tüccarlar, yabancı ticaret uğraşmaktaydı. Şehirde ve kazalarda es-
kuruluşlarıyla ortaklık kurup, onların hi- naflık yapanlar da vardı. Hristiyanların
mayesine girdiler. Osmanlı ülkesinde dı- bir kısmı kumaşçı, terzi, kuyumcu, zana-
şarıdan ithal edilen mallardan çok düşük atkâr ve tüccar idi. Kayseri dış ticareti de
vergi alınması, Kayserili Ermeni ve Rum Hristiyanların tekelindeydi. Teğmen
tüccarlarını kısa zamanda zenginleştirir- Bennet’in raporu incelendiğinde o dö-
ken Müslüman tüccarları ikinci plana itti. nemde Kayseri’de ciddi manada imalat
Osmanlı-İngiliz ticaret anlaşmasından faaliyeti görülmemektedir. Hammadde
sonra 1841’de Kayseri’de ticarî faaliyet- ihraç edilirken, imalat sanayisine ait
lerde bulunmak üzere “İngiliz Ticaret ürünler de ithal edilmekteydi.
Evi” açıldı. Burada görevli İngilizler, 1886 yılında Sivas’ta bir Amerikan kon-
Kayseri ekonomisi hakkında hazırladık- solosluğu açıldı. Bu konsolosluğun başı-
ları ayrıntılı raporları bağlı oldukları na geçenler ise misyoner aile çocuklarıy-
İzmir’deki konsolosluk amirlerine sun- dı. H. M. Jewet ve M. A. Jewet her ikisi de
maktaydılar. 1878 Berlin Anlaşması gere- Türk-Ermeni anlaşmazlığını kışkırtmak
ğince 1879’da Sivas’ta İngiliz Askerî Kon- için komplolar kurup, çıkan olaylarda
solosluğu açıldı. Sivas Askerî Konsolos- Türkleri kötüleyen raporlar hazırlıyorlar-
luğuna bağlı olarak Kayseri’de bir alt dı. İngiltere ve Amerika kamuoyunda
konsolosluk kuruldu ve başına da Yüzba- Türkleri kötülediler. Yapmış oldukları bu
şı Henri Cooper getirildi. Görevi sırasın- faaliyetlerden başka Kayseri-Sivas çevre-
da İngiliz ticaretini ve menfaatlerini geliş- sinde Amerikan mamul maddeleri için
tiren H. Cooper Kayseri’nin ekonomik ve büyük bir pazar oluşturdular. Karşılıklı
idari kademelerinde yer alan Türklere mamul madde-hammadde alışverişi arttı.
karşı gizli bir savaş başlattı. H. Cooper’in İngiltere’nin ve Amerika’nın dışında
görevden ayrılması üzerine yerine gelen Fransa, Almanya ve Çarlık Rusyası’nın
Teğmen Bennet de selefinin faaliyetleri da konsoloslukları vasıtasıyla Kayseri
doğrultusunda çalışmalarını sürdürdü. ekonomisi hakkında raporlar hazırladık-
Bennet, H. Cooper’e göre daha tarafsız ları bilinmektedir.
XIX. yüzyılın sonuna gelindiğinde Kayse-
bir gözle rapor hazırladı. ri’de 60 debbağhane ile, debbağcılık
1880 yılında Kayseri Sancağı hakkında önemini korumaya devam etti. Bir diğer
Teğmen Bennet’in raporuna* göre; XIX. sanayi faaliyeti ise dokumacılıktı. Kayseri
yüzyılda Kayseri’de Müslümanların yu-