Page 133 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[604] 124 / EKO KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

ne “güherçile kârhanesi” vardı. 1864 yı-
lında “Güherçile Fabrika-yı Hümayunu”
Devlet Güherçile Fabrikası haline getiril-
di. Barut yapımında kullanılan güherçile-
nin imalatında Kayseri, devlet için önem-
li bir yere sahipti. Bu hammadde şehrin
civarındaki topraklardan yöre ahalisince
elde edilir ve okkası 2,5 ya da 3 kuruştan
devlete satılır ve daha sonra yıkama ve
damıtma vs. yollarla rafine bir hale getiri-
lerek barut yapımı için İstanbul’a gönde-
rilirdi. Yıllık üretim, yaklaşık 80.000
okka olup, 4000 Osmanlı lirası değerin-
deydi.
Kayseri’ye bağlı Gesi*’de alçı üretilmekte
ve okkası 5 ila 10 paradan köylerde ve
diğer yerlerde satılmaktaydı. Burası bir
Rum tarafından işletilmekte ve ortalama
yıllık üretim 800.000–900.000 okka
olup, devlete yılda 32.000 kuruş getirisi
vardı.
Kayseri’ye bağlı Faraş Köyü çevresinde
çok miktarda demîr bulunmaktaydı.
Köylüler bunu eritmekte ve okkasını 2
kuruştan Kayseri ve diğer yerlerde sat-
maktaydılar. Faraş’ta dört fırın bulun-
makta ve bunların sahipleri devlete yılda
Askerî fabrikaların Kayseri civarında kurulması gereği hakkında Millî Müdafaa yüzer kuruş ödemekteydiler. Yumuşak
Vekaletinin 1927 tarihli yazısı (Cumhurbaşkanlığı Arşivi) olan bu demîr genellikle at nalı, mıh ve
kaba demîr işçiliğinde kullanılıyordu. Şe-
hirde 80–100 demîrci, 30 tenekeci ve 50
ve İncesu’da yerel talebi karşılamak üze- bakırcı dükkânı bulunmaktaydı. Demîr-
re küçük çapta halı dokumacılığı yapılır- ciler tarım aletleri, nal vs. üretirken, ba-
dı. Başta ipek ve yün halılar olmak üzere kırcılar mutfak eşyaları üretmekteydiler.
kilim, cicim, yazma, yemeni, alaca bez, XIX. yüzyıl sonları ile XX. yüzyıl başla-
havlu, keçe vs. için yünlü ve pamuklu
üretimi dericilik, keten tohumu yağı, ba- rında diğer bir ekonomik gelişme de
ğırsak ve boya üretimi vardı. Şehirle bir- bankacılık alanında oldu. Kayseri’de Zi-
likte köylerde 3000 tezgâh bulunuyor ve raat Bankası açıldı ve sermayesi Kayseri
bunların 3/5’i ipekli işleniyordu. İpekli kazasındaki her çift öküzden alınan 15
halı tipleri İran, Bursa ve İtalya’dan temin kuruşluk vergilerden elde edildi. Böylece
edilmekteydi. Ayrıca şehirde 21 boyaha- elde edilen miktar, resmî faiz haddi olan
ne bulunmaktaydı. Boya maddesi olarak yıllık % 12 üzerinden 115.000 kuruşu
kullanılan cehrinin üretimi ve ticareti sa- buldu. Belediye yetkilileri de anılan faiz
yesinde, Kayseri ve çevresinde 1825–1914 oranıyla Bankaya 4000 Osmanlı lirası
yılları arasında halk göreceli bir refah borç verdiler. Tarımla uğraşanlara destek
yaşadı. Kayseri’de üretilen cehri, Osman- amacıyla kurulmasına rağmen köylüler-
lı ülkesinde üretilen cehrinin 3/2’sini den başka gruplar da bundan yararlandı-
oluşturuyordu. Kayseri cehrisi ülkenin lar. Kredi için teminat isteniyordu. 1910
en kaliteli ürünü idi. yılında Osmanlı Bankasının Kayseri Şu-
1834 tarihli Kayseri Temettuat Defterle- besi açıldı ve müdür olarak Primian
ri’ndeki kayıtlara göre, Kayseri’de 37 ta- (Onik) isimli bir yabancı göreve getirildi.
Şehirde faizle para verenler de vardı.