Page 134 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ EKO / 125 [605]

Devlet tefecilik konusunda çok az önlem
almaktaydı. Köylüler sıkışık zamanların-
da Hristiyanlardan veya başkalarından,
herhangi bir şey teminat göstererek % 15
ile % 25 arasında değişen yüksek faizlerle
küçük miktarlarda borç alıyorlardı. Kay-
seri’de ticaretin büyük bir kısmını ellerin-
de tutan gayrimüslimler, çiftçiye yüksek
faizlerle borç veriyorlardı. Devlet, Ziraat
Bankasını hizmete sunarak çiftçiye yar-
dımcı olmaya çalıştı ancak bu yeterli ol-
madı. Bu gelişmeler karşısında Türk giri-
şimciler bir araya gelerek 1911 yılında
“İslam Suhulet Şirketi”ni ve “Kayseri Te- Sümer Bez Fabrikası
rakki Maarif Kitapçı Şirketi”ni kurarak
milli ekonominin ilk temellerini attılar. de önemli bir yere sahipti. Yün ticaretin-
1916 yılında Kayseri Mutasarrıfı Zekai den dolayı memlekete giren para, pastır-
Bey’in girişimleriyle “Meclis-i Umumiy- madan sonra ikinci sırayı almaktaydı.
ye-i Liva Köy İktisat Bankası” adında Kayseri dışarıya 504.000 okka yün ihraç
mali bir şirket kurulması kararlaştırıldı. edip 37.440 lira kazanıyordu. Pastırma
Köylülerden zahire toplanarak oluşturu- genellikle yurtiçine ihraç edilirken, yün
lan bu şirket, Osmanlı hükümetinin daha ziyade Avrupa’ya ihraç ediliyordu.
1918’de şirket kurma yolu ile köylüden Ülke ekonomisine katkı sağlayan halıcı-
zahire toplanmasını yasaklaması üzerine lık, Kayseri’de gittikçe gelişen bir sektör
“Kayseri Çiftçiler Bankası Ortaklığı Ano- haline geldi. 1893 yılında iki kişi tarafın-
nim Şirketi” adıyla 1920’de yeniden ku- dan 25 tezgâhla başlayan halıcılık aradan
ruldu. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra tekrar geçen on-on iki sene zarfında 15.000
faaliyete geçirilemeyen bu banka 1928’de tezgâha ulaştı. Evlerde kadınlar ve kızlar
kapatıldı. tarafından üretilmekte olup, halıcılık için
Kurtuluş Savaşı döneminde Ankara’nın özel imalathaneler henüz kurulmamıştı.
düşman tehdidi altına girmesiyle birlikte Halıcılığın memlekete olan getirisi
önemli müesseseler Kayseri’ye taşındı. 250.000 Osmanlı Lirası idi. Kayseri ti-
Bu müesseselerden biri olan Ziraat Ban- careti için pek mühim olan ürünlerden
kası Genel Merkezi de 1921’de Kayseri’ye biri de deriydi. Evcil hayvan derileri
getirildi ve Cami-i Kebir* yanındaki Maa- 325.000 okka ve getirisi 24.400 lira idi.
rif Hanı’nda bir yıl kadar çalışmalarını Av derilerinin miktarı 10.000 adet olup
sürdürdü. buna mukabil giren para 5000 liraydı.
Kayseri Ticaret ve Sanayi Odası* ilk ola- Kayseri’nin ihraç ürünleri içerisinde
rak 1896 yılında kuruldu, fakat 1906 yılı- ikinci derecede önemli olan ürünler ise
na kadar hiçbir faaliyet gösteremedi. şunlardı: Kitre (zamk), cehri, çekirdek içi,
XX. yüzyıl başlarında Kayseri’de üretilen yonca tohumu, salep, afyon, haşhaş tohu-
ürünler arasında pastırma ve sucuk önem- mu, çöğen kökü, iç yağı, sadeyağ, bezir,
li bir yere sahipti. 1910 yılında yaklaşık buğday, çavdar, arpa, fasulye, zeğrek, yu-
olarak 30.000 civarında büyükbaş hay- murta, ceviz, kuru ve sair yapılmış gönler,
van, pastırma ve sucuk yapılmak için ke- yün ipi, bağırdak, bal mumu, güherçile,
sildi. Sekiz fabrika ile üretim yapılıyor ve soğan, sarımsak.
üretilen pastırmanın 5/6’sı ihraç ediliyor- XX. yüzyıl başına kadar Kayseri için iyi
du. 1911 yılı kayıtlarına göre Kayseri ihra- kazanç getiren güherçile, cehri ve deb-
bağcılık bu dönemden itibaren eski
catında pastırmacılık birinci sırayı almak- önemlerini kaybetmeye başladı. Kayseri-
taydı. Pastırma ihracatı 750.000 okka li tüccarlar sadece Kayseri’de üretilen
olup, memlekete giren para 525.000 Os- ürünlerin ticaretini yapmıyor aynı za-
manlı lirası idi. Kayseri’nin “yün” ticareti