Page 245 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[716] 236 / ERM KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

karar vermişler ve buralarda önemli ör- Daniyel’e teslim edilen evraklar
gütlenmeler yapmışlardır. Bu girişimler Rüştuni’ye verilmiştir. 6 Ocak akşamı ev-
sonucunda Kayseri’de meydana gelen en rakların 40 kadarı Kayseri merkezde da-
önemli Ermeni isyanları sırasıyla şöyle ğıtılmak üzere Cevahirciyan Rupen ve
tespit edilmiştir: Dökmeciyan Parsih’e, 12 tanesi kuralarda
Kayseri, Merzifon ve Yozgat Olayları dağıtılmak üzere Papazyan Krupi’ye,
(1892–1893), Develi (Kayseri) İsyanı (7 E- 12’sinin Develi’de asılmak üzere Jirar ad-
kim 1895), Kayseri (Ankara) İsyanı (3 A- lı bir Ermeni’ye, geri kalanlarının da Ce-
ralık 1895), Kayseri (Ankara) İsyanı (O- bidelikyan Agop ile istişareli olarak Arzu-
cak 1914). man oğlu Ohannes ile Kara Parsih oğlu
Kayseri, Merzifon ve Yozgat Olayları: 1892–1893 Hacı Daniyel’e verildiği tespit edilmiştir.
yıllarında Kayseri ve diğer merkezlerde Tespit edilen merkezlerde Ermenilerin
meydana gelen olaylar 1892 yazında baş- fazla olmadığı semtlerde geceden duvar
lamıştır. Yurtdışında basılan ve Ermeni- ve kapılara asılan Türkçe evraklar, kal-
leri isyana teşvik edici ibareler içeren ba- ben İslam’a ilgi duyduklarını itiraf eden
zı yayınların düzenli şekilde dağıtılması büyük Hintliler tarafından Müslümanla-
için Hınçak Cemiyeti üyeleri bir teşkilat- ra hitap eder şekilde kaleme alınmış, do-
lanma içine girmişler ve Merzifon’da Kü- laylı ya da dolaysız olarak Osmanlı Hris-
çük Ermenistan İhtilal Merkezi’ni oluş- tiyan halkına hiçbir imalı ifade içerme-
turmuşlardır. Burasının Samsun Limanı’- miştir. İlanlarda yer alan ifadeler içerisin-
na yakın olması, teşkilatlanmanın merke- de en çarpıcı ve dikkat çekici olanı aşağı-
zi olarak seçilmesinde en önemli etken daki ifadelerdir:
olmuştur. Diğer yerleşim merkezleri ve “Osmanlılar! İslam dinini nefret edilir ha-
Kayseri’de de birer şube açılmıştır. Teşki- le getiren ve Osman’ın kutsal tahtını kir-
latlanmanın başına Merzifon Anadolu leten zalim hükümdar Abdülhamit’in son
Koleji müdürü Karabet Tomayan, sekre- günleri yaklaşmıştır. Gayriresmî bir şe-
terliğine yine bu okul öğretmenlerinden kilde gasp ettiği tahtını sürdürebilmek a-
Ohannes Kayayan getirilmiştir. Protestan macıyla aziz anavatanımıza zarar vermek
Ermeni olan bu iki şahıs Yozgat, Kayseri, ve yıkmak için bu zalim tarafından akıtı-
Tokat ve Amasya’yı gezerek devlet ve hü- lan intikam kanının çığlıkları göklere
kümet aleyhine Ermenilere telkinlerde yükseldi. İntikam anı gelmiştir. Milyon-
bulunmaya, vaaz şeklinde konferanslar larca Müslümanı yöneten büyük bir güç
vermeye başlamışlardır. 1893 yılının he- sizlerin yardımına geliyor. Cesaretli o-
nüz başlarında 6 Ocak günü Kayseri ve lun.” İslamYurtseverler Komitesi.
diğer merkezlerde duvarlara, özellikle de Olayın çok geniş bir bölgede meydana
cami kapılarına posterler ve ilanlar asıl- gelmesi, Kayseri’nin bu olayın meydana
mış, her tarafa Hınçak armalı bildiriler geldiği merkezlerden sadece biri olması
dağıtılmıştır. Kayseri’de poster ve ilanla- nedeniyle hükümet oldukça güç bir du-
rın dağıtılması ve asılmasını Andon Rüş- rumda kalmıştır. Ankara ve Sivas vilayet-
tuni adında bir Ermeni organize etmiştir. lerinin neredeyse tamamı, Diyarbakır ve
Bir müddet Atina’da ikamet ettiği belirle- Halep vilayetlerinin bir kısmını içine alan
nen şahsın, Londra Fesat Komitesinin olayların araştırılması, suçlularının tutuk-
vekili olduğu tespit edilmiştir. Asılacak lanması ve yargılanması uzun bir dönem
70 kadar küçük ve 16 adet büyük olmak sürmüştür. Mayıs ayından itibaren yargı-
üzere toplam 86 adet evrak, Yozgat’ta lanmaya başlanan sanıklar hakkında ve-
Vahan Mektebi hocası ve Merzifon’daki rilen en son karar Eylül ayı içinde gerçek-
komitede Yozgat temsilcisi sıfatıyla bu- leşmiştir.
lunmuş olan Misak Keçeciyan tarafından Kayseri’de olaylarla ilgili olarak 338 sa-
Derevenk manastırında gizlenen Andon nık tutuklanmıştır. Bunlar içerisinde şe-
Rüştuni’ye Agop ve Behremyan adlı iki hirdeki olayların elebaşının Andon Rüş-
şahsın aracılığıyla gönderilmiş, Rahip tuni ve Derkevank Manastırı rahibi oldu-