Page 26 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ DOĞ / 17 [497]

kıtlık yaşanmıştır. Şehrin ileri gelenleri 1892 tarihinde Kayseri’de yaygın bir ko-
toplanarak Sultan Mecid’e bir niyaz mek- lera salgınına daha rastlıyoruz. Halkın
tubu yazarak o seneki aşar vergisini kal- “ölet” dediği bu salgında büyük camiler-
dırtarak bir ölçüde halkın rahatlaması den her gün 20–25 cenazenin kalktığı
sağlanmıştır. Aynı seneyi takip eden üç günler olmuştur. Sokakta, çarşıda, şurada
sene de halkın “ölet” veya “çarıkçıkart- burada düşüp ölenler her an görülebilen
maz” dediği kolera salgını olmuş ve şe- alışılmış olaylardan olmuştur. Bugünler-
hirde binlerce kişi ölmüştür. Hemen her de insanlar ağlamak ve üzülmek gibi his-
evden birkaç ölünün çıktığı bugünlerde lerini kaybederek sadece ölülerini göm-
bir tuluk peynirin ölene yakınlık sırasına me gayretine girer hâle gelmişlerdi. Hatta
göre elden ele yedi eve miras düştüğü gö- ölüsünü merkebe yükleyip gömmeye gö-
rülmüştür. Aynı senelerin devamında, türürken türkü söyleyenlere dahi rastlan-
yani 1849 tarihinde Kapalıçarşı*’da çıkan mıştır.
büyük bir yangında çarşı yanarak zarar Bu salgından hemen sonra 31 Mayıs 1894
görmüştür. 1865 yılında Kayseri’de orta tarihinde Kayseri’de daha büyük bir ko-
şiddette bir depreme daha rastlıyoruz. Bu lera salgınına daha rastlıyoruz. Bu salgın,
depremde sivil binaların dışında Hatıroğ- ilk on beş günü gayet şiddetli olmak üze-
lu Camii* ve Hasbek Dilaver Paşa Camii re, iki ay devam etmiş ve ölümlerin gün-
yıkılmıştır. Hatıroğlu Camii*, 44. Tabur İ- de 300’ü geçtiği olmuştur. Salgın süre-
mamı Mustafa Hafız tarafından, Dilaver since 3000 civarında insan kaybedilmiş-
Paşa Camii de Kaptan-ı Derya Ahmed tir.

Paşa* tarafından tamir ettirilmiştir. 14 Ey- 1898 ve 1900 senelerinde kızıl, 1902 se-
lül 1870 tarihinde Kayseri Çarşısı’nda nesinde de görülen difteri salgını sırasın-
büyük bir yangın çıkmış ve ekseriyeti ah- da ise birçok çocuk ölümü olmuştur. Son
şap olan dükkânlar baştan aşağıya yana- olarak 1940 yılında merkez üssü Develi
rak yok olmuştur. Bu yangında zarar gör- olan 6,9 şiddetindeki depremde ise 17 ki-
meyen Hacı Efendi ve Cıngıllıoğlu çarşı- şinin öldüğünü ve beş evin yıkıldığını
larının dışında kalan Kapalıçarşı bugün- görmekteyiz.
kü şekliyle Maraşlı Osman Paşa’nın ön- 28 Mart 1980 tarihinde Develi ilçesine
cülüğünde yeniden yaptırılmıştır. 1873 yı- bağlı Ayvazhacı Köyü'nde sel nedeniyle
lındaki tahıl mahsulünün yetersiz olması meydana gelen toprak kayması sonucun-
sonucunda halk büyük bir yiyecek sıkın- da 60 kişi ölmüş ve çok sayıda kişi de ya-
tısı çekti. Aynı seneyi takip eden kış mev- ralanmıştır.
siminde ise o kadar çok kar yağdı ki Kaynakça: A Nazif, Meşahir (Diriöz’ler) , s.
Anadolu’da bütün yollar kapandı. Halk o 38; Daniel Panzac, Osmanlı İmparatorluğu’nda
kış tohumluk mahsul de dahil olmak üze- Veba, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997,
re nesi var nesi yok her şeyini yiyip bitir- s. 260-61; Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi,
diği hâlde açlıkla mücadele edemedi ve V. 2160; Dr. Hıfzı Nuri, Türkiye’nin Sıhhi İçti-
bütün Anadolu’da 150.000–250.000 mai Coğrafyası, sad. Z. Kars, Kayseri Ticaret
kişi öldü. Ayrıca çok miktarda sığırla Odası Yay., Kayseri 1995, s. 37; Erkiletlioğlu,
çok miktarda koyun, keçi telef oldu. 1874 Osmanlı Kayseri, s. 43, 81, 180; Erkiletlioğlu,
senesinde de bu felaketin devamı olarak KT, s. 34; Henry Fanshawe Tozer, Turkısh Er-
menia and Eastern Asia Minor, London 1881,
hem tohumluk bulunamaması hem de s. 89-90; İbrahim Hakkı Konyalı, Niğde Aksa-
tarlaları sürecek adam ve hayvan olma- ray Tarihi, 1974 s. 1314; M. Salih San, Anadolu
ması sebebiyle kıtlık ve hastalık devam ve Muş’un İzahlı Tarihi, Ankara 1982, s. 111;
etti. Her şey çok pahalılandı. Halkın Mehmet Çayırdağ, “17. Asır Ortalarına Ait Kay-
“doksanın kıtlığı” dediği bu sıkıntılı gün- seri ile İlgili Kayıtlar”, Erciyes, (Kayseri 1985), s.
lerde unun batmanı bir mecidiyeye çık- 18; Erciyes, (1949), S 72, s. 111; Nezahat Baydur,
mış ve birçok hayvan açlıktan telef ol- Kültepe Kaneş ve Kayseri Tarihi Üzerine A-
raştırmalar, İstanbul 1970, s. 104; Niğdeli Kadı
muştur. Sonunda Sivas’ın ileri gelenlerin- Ahmed Aksarayi, Süryani Mihael, Chronique,
den Mehmed Ali Bey’in epeyce zahire C. III s. 160; Şefik Türker, Kayseri Takvimi,
göndermesiyle halk sıkıntıdan kurtul- Kayseri 1943, s. 37-39.
muştur. HALİT ERKİLETLİOĞLU