Page 281 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[752] 272 / EV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

fazla bekletilmeden aşağı atılması, dam-
daki toprağın silindir şeklindeki yuvak
taşıyla sıkıştırılması, bahar aylarında çı-
kan otlardan arındırılması gerekirdi. Ev-
lerin temizliği ise belki daha sıradan bir
sorundu. Kayseri’deki kadınların ev dı-
şında çalışmıyor olmaları, diğer ev işle-
ri gibi ev temizliğini de tamamen onla-
rın yüklenmesine neden olmuştur. Yer-
Kayseri tipi ibrik ve güğümler ler sık sık fırçalanıp sabunlu suyla ovul-
muş; zarlar belli aralarla sabunlu bezler-
olmamasıydı. Kentin konumu su kaynak- le silinmiştir. Evlerin “bal döksen yalanır”
ları yönünden büyük avantajlara sahip veya “gümüş gibi pırıl pırıl” olması bek-
olsa da, su getirmek için kullanılan alt- lenmiş ve kentte çok yüksek bir temizlik
yapı uzun süreler Kayseri’de yetersiz kal- standardı benimsenmiştir. Günlük yüz-
mıştır. Romalılar döneminde pişmiş top- lerce ev işi arasında oda, avlu ve kapı ön-
raktan yapılma künklerle kurulan su şe- lerinin süpürülmesi, helânın yıkanma-
bekesi fazla geliştirilememiş, evlere yayı- sı da vardır. Ayrıca kadın ve çocuklar; o-
lamamıştı. Çeşitli zamanlarda çoğunluk- cak, mangal veya sobada biriken küllerin
la bir vakıf veya kent yöneticisi tarafından temizlenip, odun veya kömürün içeri ta-
“hayrat” olarak onarılan veya yapılan ka- şınıp sobaya yerleştirilmesi, mahalle çeş-
palı suyolları, sadece mahalle çeşmeleriy- mesinden su getirilmesi, islenmiş mutfak
le kentin ileri gelen ailelerinin konakları- kaplarının kil, kül veya kumla ovulup yı-
na bağlanmıştı. Bu nedenle halkın büyük kanmasından sorumluydu.
çoğunluğu içme suyunu çeşmelerden ve- Zaman alan işlerden biri de evdeki hay-
ya komşu olduğu konaklardan sağlamış- vanların beslenip bakılmasıdır. Kümes
tır. Su, evlere çeşitli boylardaki kalaylı ba- hayvanlarının, evde besleniyor ise kedi ve
kır güğümlerle taşınmış; kullanılacağı za- köpeklerin işleri göreceli olarak kolaydı
man küplere, ibriklere ve benzeri kaplara ve çoğunlukla çocukların sorumluluğuna
boşaltılmıştır. Kentte kullanılan bakır ib- verilirdi; ineklerin sağılması ve atların tı-
rik ve çeşitli boylardaki güğüm ve kap ka- mar edilmesi ise beceri ve zaman isteyen
cağın “Kayseri tipi” diye bilinen, kendine işler olup çoğunlukla hizmetçi, arabacı
özgü ilginç formları vardır. Eski Kayseri’- gibi yardımcılara yüklenirdi.
deki diğer bir sorun lağım ve kanalizas- Eski evlerde çamaşır yıkama işi de kolay
yonla ilgilidir. Kentin düz bir ovaya ku- değildi. Kuyu sularının çoğunun sert ol-
rulmuş olması, sağlıklı bir kanalizasyon ması nedeniyle, çamaşır günü, mahallede
yapımını güçleştirmiştir. Evlerde kuyu- iş görebilecek genç delikanlı veya kızlar
dan uzak bir yere yerleştirilen helâların eve gün boyu çeşmeden “iyi” su taşırdı.
foseptik çukurları zaman zaman dolmuş; Çamaşır günü telaşlı ve zahmetli bir gün-
boşaltılması ise bu işi yüklenen bir grup dü; evdeki kadınlar ve bazen bu iş için ge-
insan tarafından yapılmıştır. Sokaklarda- len bir çamaşırcı kadın, çamaşırları kay-
ki yağmur ve kar suları, sokakların birleş- natır, kazanlarda ısıtılan suyu leğenlere a-
tiği yer veya meydan ortalarına kazılıp üs- lır, saatlerce çitiler, çivitler, yıkardı. Yıka-
tü kapatılan çukurlara akıtılmış, zaman- nan çamaşırlar avlu veya dama gerilmiş
la toprak tarafından emilmiştir. Kayseri sicimlere asılır, kurutulurdu. Kırk-elli yıl
1950’li yıllarda suya, 1970’lerde ise her öncesine kadar eski mahallelerdeki ev-
yeri kapsamasa da, kanalizasyona kavuş- lerde oturmuş olan Kayserililer, o tür ya-
muştur. şamın güçlüklerini çok iyi bilirler. Çünkü
Ev İşleri ve Ev Bakımı: Eski evlerin bakımı baş- en yakındıkları konular ısıtma, temizlik
Mutfaklarda kullanılan çeşitli lı başına bir işti. Özellikle toprak damlar ve bakımla ilgilidir. Yine de başta kadın-
bakır kaplar düzenli bir bakım isterdi. Yağan karın lar olmak üzere hemen hepsinin eski ev-