Page 277 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[748] 268 / EV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

bet etme, güneşlenme olanağı verirdi. şeyin israfı, kötüye kullanılması veya bo-
Bina yapımında taşın temel malzeme şa harcanması söz konusu değildi. İşe ya-
olarak kullanımı, ister moloz, ister kesme rayabilecek herhangi bir şeyin atılması-
olsun bir duvar veya sokak boyunca ben- nın günah olacağı fikri çeşitli atasözleri
zer boyutlarda işlenmesi, sokak ve ma- ve dinî özdeyişlerle güçlendirilmiş, bi-
hallelerde ölçek ve dil birliğinin yakalan- linçlere yerleştirilmişti. Hayvanların yiye-
masına yardımcı olmuştur. Sokaklar a- bileceği meyve-sebze artıkları, bayat ek-
ğaçsızdı. Az sayıdaki ağaç; çeşme yakın- mek ve benzeri şeyler hayvanlara verilir;
larında, meydan, meydancık, cami veya kuru ağaç dalları, gilamada, ot, çekirdek
kilise avlularında yer alırdı. Sokaklardaki kabukları, tezek, berdi, kamış gibi yakıla-
bu kuruluk ve çıplaklığa karşın, evlerin bilecek şeyler ise ekmek, yemek pişirmek
bahçe ve avluları yeşildi. Her evde en a- veya ısınmak için ocak, tandır veya soba-
zından birkaç meyve ağacı, bir üzüm asa- larda yakılırdı. Bir bakıma elde var olan
sı, mevsimlik çiçek ve sebzelerin yetişti- malzemenin dikkatli kullanım gereği ve
rildiği bir toprak parçası bulunurdu. yokluğunun neden olabileceği sorunlar,
geleneksel yaşamın ekonomik çerçevesi-
Eski Kayseri’de Ev Kültürü ni belirleyen en önemli etkenlerden bi-
Günümüz Kayseri halkının büyük ço- riydi. O dönemde kent halkının sık ku-
ğunluğu bugün apartman dairelerinde landığı deyim ve atasözlerinin bazıları
yaşıyor olsalar da, 1950’li yıllara kadar şunlardı:
hemen hepsi eski kent dokusu içinde bu-
lunan bir veya iki katlı, avlulu evlerde o- - Sakla samanı gelir zamanı.
turmaktaydı. Kayseri ve çevresi, sert kara - Ak akçe kara gün içindir.
iklimi ve sulanabilen alanların sınırlı ol- - Sıçanın sidiği denize fayda.
ması nedeniyle evrensel ölçülerde fazla - Yemeyle yakmaya ne dayanır?
verimli sayılmaz. Kentin belli başlı zen- - İşten artmaz dişten artar.
ginlik kaynaklarından biri; ticaret yolları
üzerindeki stratejik konumu ile tahıl, Böyle bir yaklaşım bir bakıma XXI. yüzyıl
meyve ve sebze üretiminde belli bir po- ölçüleriyle çok güç bir yaşam biçimi or-
tansiyele sahip olan çevre topraklarıdır. taya koyar. Ancak bu durum, doğal çev-
Sahip oldukları doğal kaynakların müte- renin korunması ve ekolojik dengelerin
vazı düzeylerde olması nedeniyle de gele- devam ettirilmesi açısından sorunları en
neksel Kayseri aileleri yüzyıllar boyunca aza indiren, ideale yakın bir durumdur.
kendi kendine yeten (subsistent) bir eko- Böyle bir yaşamda çöpler ve çevre kirlili-
nomi içinde yaşamışlardır. Bağ ve bahçe- ği sorun olmaktan uzaktır; hele endüstri
lerin yaygın kullanımı, köylerle kurulan artığı, hava kirliliği veya iklim değişimi gi-
yakın ilişki ve tutumlu bir yaşam biçimi bi bugün dünyamızı tehdit eden sorunlar
bu tür ekonominin belirtileri arasında sa- tabii ki söz konusu değildir. Isınmak, su ı-
yılabilir. Köylerden gelen tahıl, baklagil, sıtmak, meyve ve sebze kurutmak için gü-
yumru bitkiler, bağlardan gelen yakacak neş; sıcak günlerde soğutucu ve soğuk su
ve kışlık hazın, evlerde beslenen kümes olarak ise kış aylarında kuyu ve inlere de-
hayvanları ve evcil hayvanlar uzun yıllar polanan kar kullanılırdı. Toprak altına
ailelerin birçok gereksinimini karşılamış- kazılan soğukluklar, et, süt, sebze ve mey-
tır. velerin saklanması için uygun ortamlar-
Sebzecilik kentin yakın çevresindeki bah- dı. İnsanlar doğanın sunduğu tüm kay-
çe ve bostanlarda yapılırdı. Ayrıca ailele- nakların farkındaydı ve onları hırpalama-
rin yaz aylarını geçirdiği bağ ve bahçeler- dan kendi çıkarları için en iyi şekilde kul-
de meyve sebze yetiştirilirdi. Aile orta- lanmayı biliyorlardı.
mında üretilmesi güç veya olanaksız olan Yaşam Çevresi: Eski Kayseri’nin Ortaçağ gö-
kumaş, şeker, gazyağı, tuz ve benzeri rünümlü mahalle ve sokakları ağaçsızdı,
maddeler çarşıdan satın alınırdı. Hiçbir buna karşın evlerin avlu ve bahçeleri ye-