Page 319 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[790] 310 / FIR KAYSERİ ANSİKLOPEDİSİ

çok miktarda tahinli yaptırmak isteyenle- demiştir. Halka kete genellikle Ramazan
re kızar, hatta bir daha yapmamak üzere için, bağa göçerken ve yolculuk için yapı-
yemin bile ederek tahinli teklifine “Ye- lırdı. Azınlıklar da daha çok kendi bay-
minliyim” diye cevap verenler olurdu. ramları için yaparlardı.
Fırınların pişirdikleri ana maddelerden Bilhassa düğün ve bayramlar için hazırla-
halka-kete için hazırlanan hamur özellik- nan Kayseri baklavası ve böreği de çok
li olurdu. Halka-kete gevrek olması için usta hanımlarca hazırlanır, kete-halka gi-
kazan yağı denen ilik yağı (kemikler ka- bi, ekmek kalabalığından sonraki sakin
zanda kaynatılarak elde edilir, ilk alınan zamanlarda sinilerle fırına gönderilirdi.
yağ makbul sayılır) ile don yağı denen Usta fırıncılar baklavanın yüzünün yan-
eritilmiş iç yağı veya genellikle de zeytin- maması için sini üzerine kâğıt örter, bir
yağı ilavesi, tabii ki en iyisi sadeyağla miktar piştikten sonra çıkarıp dilimler-
yoğrulan hamur mayalanır ve fırıncıya lerdi. Aynı şekilde elden kesilen kadayıf
önceden haber verilirdi. Çünkü halka- ve Kayseri özel tatlısı pekmezle yapılan
kete ve baklava-börekler, sabahleyin ek- nevzine de fırınlarda pişirilirdi.
mekler piştikten, öğleye doğru fırının ısısı Fırınlar, güz, kış ve baharda çalışır yazın
biraz düştükten sonra pişirilir, yoksa har- kapanırdı. Çünkü yazın Kayseri ahalisi
lı ateş haşlardı. Evde hazırlanan kete ve tamamen bağlara göçer ekmeklerini ora-
halka hamuru fırına taşınır; kete, üzeri da “bazlama” ismi verilen yuvarlak kü-
“kete nakışı” denen özel hazırlanmış mo- çük parçalar hâlinde ocaklarda saçlar
tifli düz tahtayla motiflenir, çatalla da üzerinde, gazel ve otla pişirirlerdi.
kabarmaması için delinirdi. Nakış olma- MEHMET ÇAYIRDAĞ
dığı zaman süsler sadece çatalla çizilerek FIRKA-İ ISLAHİYE
yapılırdı. Kete nakışını bazen fırında bu- XIX. yüzyılda hem dışardan gelen göçle-
lunan nakış tahtasıyla fırıncı da yapardı. rin kargaşası hem de içerideki göçebe
Ketelerin içine “iç” denilen, unun yağla aşiretlerin şekavetleri (eşkıyalık* faaliyetle-
kavrulmasından elde edilen karışım yer- ri) toplum huzurunu ve devletin otoritesi-
leştirilirse “içli kete”, içi olmayan ketele- ni sarsar duruma gelmişti. Osmanlı Devle-
re ise “hamursuz” denirdi. Keteler her iki ti Kırım Savaşı sonrasında şekavet unsur-
şekilde de hazırlanabilirdi. Halkalar pişi- larını sindirmek, göçebe halkı yerleşik
rilip çıkarıldıktan sonra, soğumaya yüz hayata geçirmek ve ekonomiyi kayıt altına
tutmuş fırına bir daha atılarak gevretilir- almak amacıyla iskân siyaseti gütmüştür.
di. Fırıncı ücreti haricinde her on kete ve Bu doğrultuda oluşturulan Fırka-i Islahiye
halkadan bir tane alırdı. Bayram günleri Taburunun askerî amirliğine IV. Ordu
için yaptırılan bayram ekmeğinden de Komutanı Müşir Derviş Paşa, mülki amir-
birkaç tane alırdı. liğine de Ahmed Cevdet Paşa getirildi.
Kızarması için kete, halka ve börekler Ahmed Cevdet Paşa’nın raporlarından
üzerine varlıklı olanlar yumurta, orta hâl- (Tezakir) anlaşıldığına göre Fırka’nın gö-
liler de yoğurt ve pekmez gibi maddeler revi, İskenderun’dan Maraş ve Elbistan’a,
sürdürürlerdi. Bunlara kutsallığına inanı- Kilis’ten Niğde ve Kayseri’ye, Adana Sahi-
lan güzel kokulu çörek otu da karıştırılır- li’nden Sivas’a kadar olan yerleri devlete
dı. Kete ve halka, Osmanlı Devleti ve tam bağlı hâle getirmekti. Ancak Fırka-i
Türk milleti bilhassa harplerle boğuşa Islahiye’nin görevi Adana, Hatay ve Maraş
boğuşa perişan hâle geldiğinden, dışarı- ile sınırlı kalmış ve çeşitli nedenlerden
nın da desteğiyle zenginleşen Ermeni ve dolayı görevini tam anlamıyla yerine geti-
Rumlarca gayet kıvamında ve çok güzel remedi. Fırka-i Islahiye’yi en çok uğraştı-
yapılırmış. Bu sebeple büyük halk şairi- ran Kozanoğulları ve onlara bağlı olarak
miz Seyrani; yaşayan Avşarlar oldu. 1865 yılında Ko-
zan bölgesi itaat altına alınmışken
Ermeni’nin Rum’un yağlı ketesi Fırka’nın İstanbul’a dönmesini fırsat bilen
Kaypak Müslümanı dinden çıkarır Avşarların desteklediği Kozanoğulları ye-