Page 270 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
1842’de üretme başlayan fabrkada, 1843 yılının sonuna kadar 208 bn okka güherçle
mal edlp İstanbul’a gönderlmştr. 1845 yılında Bozok Kaymakamı’na gönderlen
12
br takrrde Kayser’dek Güherçle Fabrkasında çalışan kâtp, güherclec ve hamâmcı
ustalarının Eylül 1844’ten ber maaşlarının verlmedğ ve Eylül’den tbaren üç aylık
maaşlarının toplamı olan 18.589 kuruşun Dersaadet’e gönderlecek olan güherçleden
ve Malye Nezaretne gönderlecek olan 32.302 kıyye raddan tenzl edlerek ustalara
maaşlarının ödenmes buyrulmuştur. Fabrkanın müdürlüğünü yapan Hacı Mehmed
13
Ağa’ya başarılarından dolayı Aralık 1847’de nşan ve rütbe verlmştr. 1852 Eylül ayı
14
le 1853 Şubat ayına kadar geçen 6 aylık süre çnde Kayser Mecls, Güherçle Fabrkası
çn toplam 330.000 kuruş masarf yapmıştır. Ayrıca sadece 1853 Şubat’ında Güherçle
esnafına da 125.150 kuruş ödemştr. 1871–1872 yıllarında İstefan Bey, 1876 yılında
15
Servet Bey, 1878 yılında Mehmet Servet Efend ve 1882–1883 yıllarında yne Servet Bey’n
Güherçle Fabrkası müdürlüğünü yürüttüğü tespt edlmştr. 16

Cehri Üretimi
Meyves boya maddes olarak kullanılan cehr btks, XIX. yüzyılda Anadolu’da
yaygın olarak yetştrlmekteyd. Btknn yetşmes açısından doğal şartların çok uygun
olduğu Kayser, o dönemde en kaltel ve en çok üretmn yapıldığı bölge durumuna
gelmşt. Cehrnn br kısmı ç pyasada tüketlrken, büyük kısmı, başta İngltere olmak
üzere tekstl endüstrsnn gelşmş olduğu çeştl Avrupa ülkelerne pazarlanmaktaydı.
Bunun yanında, Rusya’ya da cehr hraç edlmekteyd. Rusya Sefaret’nden Kayser
Kaymakamlığı’na gelen br arzuhalde, Rus asıllı tüccar İstafa Noral’nn Kayser’den
aldığı cehrnn gümrük rüsumatını ödedğ halde, Kayser gümrüğünün kendsnden
yenden htsâbye adıyla para stedğ, kısaca buna engel olunması gerektğ yönünde
br talepte bulunmuştur. 17
XIX. yüzyılda üretlp tcaret yapılan cehr, Kayser halkı çn büyük br gelr kaynağı
d ve bu yönüyle de yöre ekonoms açısından önemlyd. 18

Bldrler, Ercyes Ünverstes Kaytam Yayını No: 6, Kayser 2003, 74.
12 Tuzcu, 19. Yy’ın Başlarından–20. Yy’ın İlk Çeyreğne Seyyahların Gözüyle ve Konsolosluk Raporlarında
Kayser’nn İktsad Yapısı, 551.
13 BOA. C. AS. 1057/46473. [13 Rabulahr 1261/21 Nsan 1845].
14 BOA. A. DVN. 31/61. [29 Zlhcce 1263/8 Aralık 1847].
15 BOA. C. ML. 398/16331. [3 Safer 1271/26 Ekm 1854].
16 Hülagü, 84.
17 BOA. A. MKT. 177/37. [2 Rabulahr 1265/25 Şubat 1849].
18 Mehmet Somuncu, Cehr Üretm ve Tcaretnn 19. Yüzyılda Kayser Ekonomsndek Önem, E. Ü. İ. İ.
B. F. Dergs, Sayı: 22, Ocak–Hazran, 99.

270