Page 272 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
olunca bu vergden vazgeçmeyen hükümet, 2 Kasım 1851 tarhl br fermanla vergnn
alınması hususunda ısrar etmştr. 22
21 Nsan 1852 tarhl br belgede şu blglere yer verlmştr: Pastırmacı esnafı genelde
et htyacını Kayser ve çevresnden zyade Erzurum serhat yaylalarında yayılan sığır
yetştrclernden de temn edyorlardı. Esnaf, şehr dışından gelen ve “etlekc” tabr
edlen tüccardan yüklü mktarda büyükbaş hayvan satın alıp pastırma malatında
kullanıyorlardı. Pazar dışında ve köylerde satılan hayvanlardan verg alınmamaktaydı,
fakat dışarıdan getrlp pastırmacı esnafına satılan hayvanattan yüklü mktarda verg
alınmaktaydı. Bu durum pastırmacı esnafını olumsuz yönden etklemekteyd. Şehr
merkeznde ve pazar yerlernde satılan ve mezbahada keslen hayvanlardan belrlenen
rayç üstünde verg alındığından esnaf bundan epeyce rahatsız olmakta ve şkâyetlern
Ankara Vallğ’ne bldrmektedrler. Müteakp yıllarda alınan tedbrlerle esnafın sıkın-
23
tıları gderlmş ve böylece üretmde artış sağlanmıştır. Mesela 1880 yılına gelndğnde
Kayser’de hraç edlen ürünler arasında yer alan pastırmadan 360.000 okkalık mktar
le 21.600 lralık gelr elde edldğ kaydedlmektedr. 24

Pamuk Ticareti
Kayser, çersnde yer aldığı coğrafyanın öneml pazarlarından br tanesdr. Bu
pazarda değşk tarımsal ürünlern satıldığı blnmektedr. Bu ürünlerden br de
pamuktur. Pamuk ve pamuklu ürünlern en büyük alıcısı se cdd br askerî yekûna
sahp olan devlettr. İhtyaç duyulan Pamuk çoğunlukla Adana’dan tüccarlar vasıtasıyla
temn edlmştr. Ntekm 12 Temmuz 1828 tarhl br veskada Maraş Vals ve Kayser
Mutasarrıfı Mehmet Celaleddn Paşa’nın Kayser le brlkte İncesu, Nğde ve Ürgüp
pazarlarına gelen pamuk, pamuk plğ ve kozalı pamuğu hale yolu le satın aldığı
fade edlmektedr. 25
29 Mayıs 1847 Kayser kazasında meskûn bazı tcaret erbabı pamuk tcaretyle ştgal
edp Adana’dan pamuk satın alıp Samsun ve dğer şehr merkezlernde pazarlamaktaydı.
Bu tcarette, gümrük ödenmekteyd. Kayser tüccarının elnde gümrük ödedklerne
dar tezkreler olduğu halde Samsun’a geldklernde yenden gümrük vergler alınmak-
taydı. Bu çfte verg sstem halyle tcaret sekteye uğratıyor ve pamuk tcaret yapan-
ları da zarara sokuyordu. Tüccarın şkâyet üzerne, Gümrük Emn tarafından Adana

22 BOA. HR. MKT. 38/86. [7 Muharrem 1268/2 Kasım 1851].
23 BOA. A. MKT. 46/3. [1 Receb 1268/21 Nsan 1852].
24 Mehmet Somuncu, Cehr Üretm ve Tcaretnn 19. Yüzyılda Kayser Ekonomsndek Önem, E. Ü. İ. İ. B. F.
Dergs, Sayı: 22, Ocak–Hazran 2004, 119.
25 BOA. C. ML. 456/18468. [29 Zlhcce 1243/12 Temmuz 1828].

272