Page 59 - kayseri-sehri

K±²³´µ¶ S±½Ø±Í¾’½¾½ ݼ±µ¶ Y±Ù¾³¾
olmadığı çn br veya brkaç sancağın gelr “arpalık” olarak verlmştr. Osmanlı dar
18
yapılanması eyalet, sancak, kaza, nahye ve köy teşklatlanması üzerne bna edlmştr.

Ehl–i Örf (Ümera) ve Şehir Yönetimindeki Görevleri
a) Mutasarrıf: Mutasarrıf kelmes tasarruf eden, kendnde kullanma hakkı ve sala-
hyet bulunan anlamına gelmektedr ve Tanzmat’tan sonra br sancağın en büyük
dare amr çn kullanılmıştır. Lva denlen sancak, kaza le vlayet arasında dar br
19
teşekküldü. Bunların br kısmı kazalar gb vlayete bağlı, br takımı da müstakld.
Cumhuryet devrnde sancaklar vlayet sayılmak suretyle lağvedlmştr. XVII. yüz-
20
yılın knc yarısından tbaren sancaklarda bulunan en üst sevyedek yönetclere
“mutasarrıf” denlmeye başlanmıştır. 21

Tanzmat’la brlkte dar alanda yapılan düzenlemelerden eyalet yönetm de etk-
lenmştr. Yne geleneksel “sancak” deym kullanılıyor, ancak eşt nüfus ve servet
brmler oluşturmak çn yen sınırlar çzlyordu. Tanzmat reformlarının başlatıldığı
yerlerde sancakların başında br “muhassıl” bulunmaktaydı. Hâlâ esk düzen altında
olup reformun yaygınlaştırılmasını bekleyen sancaklarda se valler tarafından atanan
“kaymakamlar” vardı. Sancaklar da başlarında müdürlern bulunduğu kazalara; kazalar
da çlernde en az br öneml kasaba ya da köyün bulunduğu nahyelere bölünmüşlerd. 22
Tanzmat’ın eyalet reformlarına 1860 Ocak ayında hız verld. Öneml eyaletlere
daha yetenekl Tanzmat yönetclernn atanmalarını sağlamak amacıyla, daha yüksek
ücret ödenecek vallkler mutasarrıËıklara yükseltld. Br zamanlar kaza düzeynde
kullanılan br term olan “mutasarrıËık” şmd vallerden daha çok ücret alan daha
yüksek br mevk olmuştu. 23

Sancakların üst dar yönetcs mutasarrıËar, Dvan–ı Hümayun model küçük
dvanlar meydana getrrler ve sancak halkının meselelern çözerlerd. MutasarrıËar,
savaş zamanında kapı halkları le beraber sefere gtmek mecburyetnde olmaktan başka,
mukataaların denetm ve ltzama verlmes, sancağın dnî, dar ve sosyal meselelernn
çözüme kavuşturulması ve narh tespt yapmak gb başlıca vazfeler bulunmaktadır. 24

18 Çadırcı, 10–11.
19 Develloğlu, 691.
20 Pakalın, II, 586.
21 J. Deny, Sancak, İslam Ansklopeds, Türkye Dyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1994, c. X, 188.
22 S. Shaw–E. K. Shaw, II, 118.
23 S. Shaw–E. K. Shaw, II, 122.
24 Karagöz, XVIII. Asrın Başlarında Kayser, 150.

59