Page 67 - kayseri-sehri

K±²³´µ¶ S±½Ø±Í¾’½¾½ ݼ±µ¶ Y±Ù¾³¾
başlıca k görev vardır. Brncs; esnaËarla lgl olup onların meslek etknlklern
düzenlemek ve denetlemektr. İkncs; merkez dare (yönetm) le halk arasında ara-
cılık rolü yapmaktır. 74
Osmanlı Devlet’nn kuruluşundan ber kent merkezlernde “Şehr Kethüdası” ünvanlı
br görevlnn bulunduğu blnmekle beraber, XIX. yüzyılın başlarında da esks kadar
olmasa ble devlet görevlleryle şehr halkı arasındak lşklerde şehr kethüdalarının
etkn oldukları görülmektedr. Konya, Kayser, Ankara, Bursa gb bazı eyalet veya sancak
merkez olan yerleşm brmlernde ayanların yanı sıra şehr kethüdaları da görev yap-
maktaydı. Bunlara bazı yerlerde “Şehr Emn” de denlmekteyd.
Şehr kethüdalarının başlıca görevler, şehre uğrayan kamu görevllern sefere
çıkan veya eşkıya zleyen asker brlkler, yolculuk yapan, göreve gden val, muta-
sarrıf, mütesellm gb yönetcler ağırlamak, konaklamalarını sağlamaktı. Bunun
çn yaptıkları harcamaların deftern tutuyorlardı. 1855 yılında Dâhlye Nezaret’ne
75
gönderlen br veskadan bu tarhte Kayser şehr kethüdasının Mehmed Nam Efend
olduğu anlaşılmaktadır. 76
m) Subaşı: Osmanlı devrnn başlangıcında subaşılar merkezden tayn edlrd. XVI.
yüzyıl sonlarından tbaren beylerbey ve sancakbeyler tarafından onlara bağlı br
memur olarak tayn edlmeğe başladı. Subaşı’nın asayşle lgl görevler sadece şehr
çne mahsus değldr. Esasen her sancak kazaya tekabül eden subaşılıklara ayrılmıştır.
Subaşının tayn, beylerbey veya sancakbeynn br mektupla kadıya bldrmes le ger-
çekleşr ve bu durum scle kaydedlrd. Subaşıların k görev vardır: Brncs, bad–ı heva
adı altında toplanan cürm– cnayet, nyabet, resm– arusane gb vergler toplamaktır
k bu, mal görev kapsamına grmektedr. İknc görev se, bu mal göreve lşkn olarak
kolluk görevn yerne getrmektr. Kolluk görev aslında geleneksel dare sstemnde
yargı bölümünden br görev olup kadının uhdesnde bulunması gerekmektedr. Ancak
kadının kolluk görevn vekâleten subaşıya bıraktığı malûmdur. Dolayısıyla subaşı
bu görev onun adına yerne getrr. Bu nedenle kadının hükümlernn ve merkezden
gelen emrlern uygulanmasını sağlamak, suçları önlemek ve suç şleyenler takp edp
yakalamak, koğuşturmak ve kadının suçlu görüp hüküm verdklern cezalandırmak
onun görevdr. Şüphel kmseler takp edp, yakalamak hakkıdır. Ancak kadı hükmü
olmaksızın cezalandıramaz. Sadece suçluları mahkemeye sevk etme yetks vardır. Subaşı
br anlamda adl zabıta, dğer anlamda en yüksek emnyet görevllernden br ve nfaz

74 M. N. Güler, Osmanlıdak Kâdıların…, 403.
75 Çadırcı, 41.
76 Söz konusu veskada Kethüda Mehmed Nam Efend, daha önceden Hacıoğlu Pazarı mütesellm
Seyfeddn Paşa’nın Kayser Sancağı’na görevlendrlmesyle boşalan yerne kendsnn mütesellm
olarak tayn edlmes talebnde bulunmuştur. BOA. C. DH. 86/4273. [14 Zlkadde 1271/29 Temmuz 1855].

67