Page 191 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
Dönelim Hurşit Çalıka’nın yazdıklarına: “Türk Nebati Yağları Fabrikasının Almanya’ya
sipariş verilen makineleri 1943/44 yıllarında peyderpey yurda getirilerek monte edilir
ve fabrika çalışmaya başlar. Bu montaj sırasında Adana’daki ikametini uzatan Rifat Bey
fabrika üretime geçtikten sonra aktif katılımı azalır. Yine zamanının büyük kısmını Kay-
seri’de geçirmekte, idare kurulu üyesi olarak, gerektikçe Adana’ya gitmektedir. Ortakları
arasında geçimsizlik vardır ve genel olarak, Rifat Bey de iş ticarete döküldükten sonra,
yeni çalışma düzeninden pek menun değildir. Yakın arkadaşı Hamdi Bey, daha önce
ortaklıktan ayrılmış, Nuh Naci Bey de vefat etmiştir. Yine de Rifat Bey’in Türk Nebati
Yağları İle Ortaklık ilişkileri, 1947 yılına kadar sürer. O tarihte şirket ile ilgisini keserek
Kayseri’de yaşamını sürdürür.”

Adana Milli Mensucat Fabrikası
Söz Adana’dan açılmışken, Rifat Çalıka’nın sözünü ettiği Kayserili iş adamlarının,
bir girişimi ile ilgili bir not daha düşmek istiyorum. “Karamanlı ve Karamanlıca Edebi-
yatı Üzerine Araştırmalar” kapsamında, Evangelia Balta tarafından hazırlanan “Gerçi
Rum İsek De, Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz” isimli kitaptan bir alıntı veriyorum: “(…)
Zincidereli Kosmos Simyanoğlu, Kayseri’de imalathanelere, Adana’da bir iplik fabrika-
sına(*) ve Mersin’de çeşitli şirketlere sahipti. Hatırı sayılır bir servet yapmayı başarmış
Kapadokyalıların önde gelen örnekleri arasında yer alır.”
(*)ile verilen, adı geçen ve sonradan “Milli Mensucat” adını alan iplik fabrikası,
“tehcir” nedeniyle, sahipleri yurt dışına çıkınca, önce İl Özel İdaresine verilmiş ve daha
sonra, bedeli karşılığında “Kayserli girişimcilere” devredilmiş. “Simyanoğlu adı da Milli
Mensucata” dönüşmüş. Aslında bunu, erken Cumhuriyet döneminde, “Milli Burjuvazi”
oluşturma adına, Anadolu’nun çok yerinde yapılan bir uygulama olarak bakmak gerekir.
Milli Mensucat fabrikasında, katip olarak çalışan, ünlü romancı Orhan Kemal, “Kanlı
Topraklar” romanında, bu fabrikada geçen olayları anlatıyor.
Bünyan Halıcılık ve Battaniye Sanayi Müessesesi 1933 yılında dokuma üretimine
geçti ve 1 Mayıs 1934 tarihinde Sümerbank`a devredildi. Başlangıçta, tezgahlar su
gücünden yararlanılarak çalıştırılıyordu. 1982 yılında adı Sümerbank Bünyan Halıcılık
ve Battaniye Sanayi Müessesesi olarak değiştirildi. İşletmede 1985 yılında 378 işçi ve
37 memur çalışıyordu; 31.10.1997 tarihinde özelleştirildi; 10.11.1997 tarihinde, Alıcı
Firma adına, Recep Mamur’a devredildi. Daha sonra Hasan Aslandağ’ı sahip olarak
görüyoruz. Özelleştirmeden önce; yün ve tiftik battaniyeler, muflon ve çeşitli tiplerde
el halısı üretilmekteydi.

191