Page 188 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
Bünyan Halıcılık ve Battaniye Sanayi Müessesesi ve Rifat Çalıka
Bünyan Yünlü Sanayi Müessesesi Bünyan Fabrikası 1927 yılında Sanayi ve Maadin
Bankası’nın iştirakiyle Kayseri Bünyan Halı İpliği T.A.Ş. adıyla kuruldu. Kurucuları
arasında; Rifat Çalıka da vardı. Rifat Bey, üç dönem Kayseri Belediye Başkanlığı yapmış,
son Osmanlı Meclisi Mebusanı’nda Kayseri Mebusu olarak görev almış, Ankara Hükü-
meti’nde adliye vekilliği yapmış. Meclis’in “İkinci Grubu”na mensup olması nedeniyle,
1925 döneminde aday gösterilmemiş. Çalıka’nın anılarını, oğlu Hurşit Çalıka yayınladı.
Rifat Bey’in, ilginç bir hayat hikâyesi var. Bunun “Bünyan Dokuma Fabrikası” ile ilgili
bölümünden ve yukarıda anılan kitaptan bir özet vermek istiyorum:
Rifat Bey, 1925’de belediye başkanlığı görevinden ayrıldıktan sonra, iki yıl kadar işsiz
kalır. 1927 yılında, yeni Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun sağladığı imkanlardan faydalanarak,
Kayserili 5-6 iş adamı ile birlikte, Kayseri’nin Bünyan ilçesinde bir yün iplik fabrikası
(Bünyan Dokuma Fabrikas,1927-1934) kurulmasına önayak olur.
“…Kayseri Bünyan Fabrikası, özel kişiler ile Ticaret Vekâletinin ortaklığı olarak 1925
yılında bir anonim şirket biçiminde kurulmuştur. Ticaret Vekâleti, aynı yıl içinde hisse-
sini bankaya devretmiştir. Fabrika 1927 yılında tamamlanmış, fakat imal ettiği iplikleri
halıcılara satamayan fabrika, işletme sermayesi ve pazar sıkıntısına düşmüştür. İşletme
sermayesi sıkıntısı üzerine 1927’de 175 bin liralık sermaye 350 bin liraya çıkarılmış ama
yeni hisse senetlerinin pek azı satılabilmiştir. Nihayet fabrika, 1934 yılında Sümerbank
tarafından satın alınmıştır”. (Avcıoğlu, Doğan)

Bünyan’da mevcut su enerjisi ile çalışacak olan fabrika, yerli yapağıları değerlen-
direcek ve yöredeki halı tezgahlarına ham madde sağlayacaktır. Biliyorsunuz, tekstil
sanayi İngilter’e de, bir devrim niteliğinde gelişti. Tesisler akarsu yanlarına kurulur ve
bunun su enerjisinden istifade edilerek tezgahlar tahrik edilirdi.

Rifat Bey, şirketin idare kurulu başkanlığı ve fabrika müdürlüğü görevini üzerine
almıştır. Fabrika, çalışmaya başladıktan bir süre sonra, Kayseri ve civarındaki halı
işletmelerinin ekonomik zorlukla karşılaşmaları ve yün iplik gereksinmelerinin yeterli
seviyeye ulaşamaması üzerine, yeni makineler alınarak fabrika genişletilir ve aynı
zamanda battaniye ve yünlü kumaş da dokumaya başlar. Sümerbank şirkete maddi
destek verir ve sonunda hisseleri ele geçirir. Rifat Bey fabrika müdürlüğü görevine,
Sümerbank görevlisi olarak devam etmektedir. Fabrika üretiminin büyük bir kısmını,
Milli Savunma Bakanlığı için dokumakta olduğu, er kumaşı oluşturmaktadır. Rifat Bey,
fabrika müdürlük görevinden ayrı olarak, Kayseri’de bir özel bankada murakıplık ve
Kayseri Kızılay Şubesi Başkanlığı görevlerinin de yapmakta, yörede sayılıp sevilmektedir.

188