Page 186 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
Bir kahve içmek için oturduğumuz kantinde yemek yiyen şu aileler arasında o kadar
sıcak bir bağlılık o kadar sıhhî hava esmekte olduğunu gördüm ki, tereddüt etmeden
bunlara bir aile sofrası diyebilirsiniz”.
“Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı (1930) kapsa-
mında Sovyetler Birliği’nden alınan 8,5 Milyon Türk Liralık krediyle kuruldu. Temelleri,
20 Mayıs 1934’te dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından atıldı ve inşası 16,5 ayda
tamamlanarak 16 Eylül 1935’de hizmete açıldı. Törende, İktisat Vekili Celal BAYAR, Adalet,
Sağlık Bakanları, Rusya elçilik protokolü, TURKSTROY ve Sümerbank üst düzey yöneti-
cileri hazır bulundu. …Kayseri ve Nazilli tekstil fabrikalarını inşa etmek, fabrikalarda
kullanılacak makineleri temin etmek, fabrikalarda çalışacak kişilerin eğitimini sağla-
mak üzere Rusya’da TURKSTROY devlet firması kurulmuştur, firmanın türk muhatabı
da SÜMERBANK olmuş.” (sumerbank.blogspot.com.tr/)
Açılış töreni ilgili ilginç “bant” var. Buna sosyal medyada ulaşmak mümkün. Bu
bantta, protokol konuşmalarının yanı sıra, Kayseri Halk partisi İl Başkanının, Rusya
adına bir mühendisin kısa konuşmaları ve Kayserili bir genç kızın yazdığı şiiri okuması
dikkat çekiyor.
Sümerbank ile ilgili, Abdullah Gül Üniversitesi öğretim üyesi Yüksek Mimar Doç.
Dr. Burak Asiliskender’in güzel çalışmaları var. Bunlar, zaman zaman yayımlandı. Daha
fazla bilgi için bu çalışmalara başvurulabilir. Asiliskender, bir akademisyen olmanın
yanı sıra, Sümerbank’ın çocuğu… Çocukluk ve gençliği, o bölgede, Yeni Mahalle’de,
Sümer’de geçti. Aşağıda, ”imar” ile ilgili bazı bilgileri, onun çalışmasından aktarıyorum.
Diğerleri bize ait.
Sümerbank’ın müdür, şef seviyesinde personeli için fabrika sahası içerisinde; aileler
için, şimdi Kayseri İl Emniyet Müdürlüğü arkasında bulunan, güvenlik nedeniyle metruk
halde tutulan dört blok 1935 yılında yapıldı. Yine bu bölgede, 1942-1945 döneminde yapılan
ve yükleniciliğini Arif Molu’nun yaptığı 24 blok var. Bunların bir kısmı, Abdullah Gül
Üniversitesi’ne devredildi. Ayrıca; Sümer Ortaokulu güneyine düşen, bekâr lojmanları
vardı. Bunlar, Kayseri’nin modern tarzda, derevenk taşından yapılmış, ilk modern
toplu konutları, diyebiliriz. Ayrıca; daha sonraki yıllarda, üç kooperatif tarafından (İşçi,
Memur, Sümer) yapılan evler var. Bunlar, tek katlı ve bahçeli ev tipindeydi. Bir kısmı
halen bu formunu koruyor, bir kısmı da imar uygulamaları nedeniyle, çok kata çevrildi.
Fabrika ve müştemilatı, Sovyetler Birliği’nde tasarlanan yapılar, betonarme ve yığma
karma teknikle inşa edildi. Halk tipi, ucuz pamuklu kumaş üretmek için kurulan Sümer-
bank Kayseri Fabrikası, 218 bin m2’si kapalı toplam 922 bin 500 m2’lik oturuma sahipti.
Hizmete açıldığı yıllarda, fabrikada 2 bin 100 işçi ile 155 memur çalıştı.

186