Page 189 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
İşten Atılma ve İdari Baskılar (1934-38)
“1934 Şubatında Atatürk Kayseri’yi ziyarete gelir. Bunun, bir yurt gezisi programının
parçası olduğunu sanıyorum. Ben (Hurşit Çalıka k.d.) o zaman 16 yaşında, Kayseri Lisesi
dokuzuncu sınıf öğrencisi idim. Emekli Albay Nazmi Bey (Toker k.d.) Kayseri Valisi ve
daha sonra Genel Kurmay Başkanlığına yükselen, Abdurrahman Nâfiz (Gürman k.d.)
Paşa da Kayseri’de altıncı kolordu komutanı idiler (Paşa, babamın yakın arkadaşı idi).
Akşam, vali konağında kurulan sofrada Atatürk’e Kayseri’de olup biten işler, olumlu
gelişmeler anlatılır. Abdurrahman Nâfiz Paşa, Bünyan dokuma fabrikasının gösterdiği
gelişmeden; ordunun er kumaşı ve yöre piyasasının yünlü kumaş gereksinimlerini
karşılamaktaki katkılarından olumlu olarak bahseder. Atatürk memnun olur ve fabri-
kanın başında kimin bulunduğunu sorar. ‘Eski Kayseri Milletvekili Rifat’ adını duyunca
reaksiyon gösterip bu şahsın birinci Meclis’te kendisine sert biçimde muhalefet etmiş
bir kimse olduğunu söyler. İşinden atılmasını emreder. Sofrada bulunan bazı kimselerin
ifadesine göre, ‘defedin!’, mealinde bir ifade kullanır.”
Rifat Bey’in anılarında tafsilâtlı anlatıldığı gibi; “…Ertesi gün Vali Bey, polis mari-
fetiyle, Rifat Bey’i valilik makamına getirtir. Bünyan fabrikasındaki görevinden istifa
mektubunu yazıncaya kadar bir odaya kapattırır. Özel sektör Kayseri İktisat Bankası
murakıplığından ve Kızılay Başkanlığından da istifa ettirir. İstifa mektubunu cebine
koyduktan sonra, aynı gün Kayseri’den ayrılmakta olan Atatürk’ü yolcu etmeye gider.
Rifat Bey’in görevden atıldığını müjdeler. (…). Babamın işten atılma haberinin Kayseri’de
üzüntü uyardığını hatırlıyorum. (…)O günlerde babamın ciddi şekilde hayatından endişe
ettiğini ve bazı dostlarının uyarısı ile, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine: ‘Cezamı
kâfi görün’ anlamında bir mektup yolladığını da anımsıyorum. Bu olayın ertesi günün-
den itibaren başlayarak, önemli bazı belge ve notlarını yakmış olduğu hatırladıklarım
arasındadır.” Bundan sonra Rifat Bey işsiz kalmış, geçim zorluğu çekmeye başlamış.
Aynı eserden Çalıka’nın anılarından alıntı yapmaya devam edelim:

Adana Türk Nebati Yağlar Fabrikası (1939-47)
“…İsmet İnönü’nün 1938 Kasımında Cumhurbaşkanı seçilmesi ve daha sonra Nazmi
Toker Bey’in nakli Rifat Bey üzerindeki idari baskıların da yavaş yavaş ortadan kalkma-
sına yol açar. Yeni Cumhurbaşkanı, Atatürk devrinde gadre uğramış (Rauf Bey, Karabe-
kir Paşa, Halide Hanım… gibi) eski politikacılara mevki vermekte, gönüllerini almaya
çalışmaktadır”. Bu günlerde,“…Rifat Bey, (…), Adana’da yerleşmiş bulunan Kayserili iş
adamlarının (ki, aralarında Nuh Naci Yazgan, Nuri Has, Hacı Ömer Sabancı ve Mustafa
Özgür Beyler başta gelmektedir) iş teklifi ile karşılaşır. Adana’da kurmak istedikleri

189