Page 392 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kadir Dayıoğlu
Tavukçuluk

Kayseri’de özellikle yumurta tavukçuluğunun önemli bir yeri var. Et tavukçuluğu nere-
deyse hiç kalmadı (2014); tüketilenler de Kayseri dışından gelmekte. Bunlar genellikle;
Elagöz, Kızılırmak (Beydeğirmeni), Yazır, Hasanarpa, Gömeç, Ağırnas vs. gibi yerleşim
yerlerine yayılmış vaziyette. Kayseri’de, daha önceleri, ev ekonomisine dönük üretim
yapan “et ve yumurta” tavukçuluğu, fabrikasyon anlamda üretime, ülke genelinde
olduğu gibi, 1980’lerde, “yumurta ve broyler” tavukçuluğu ile başladı. O yıllarda Kay-
seri’de faaliyet gösteren birkaç tavukçuluk işletmesinin toplam kapasitesi sadece 5 bin;
genelde olduğu gibi Kayseri’de de kişi başına yumurta tüketimi, 40 adet/yıl civarında idi.

Bir de son yıllarda, “fabrikasyon yumurtacılığa” yapılan itirazlar sonucu, “gezer tavuk
yumurtacılığı”, “ev ekonomisine katkı” bağlamında yaygınlaşmaya başladı. İmkânı olan
yerlerde özellikle kırsal kesimlerde, kırk-elli bazen yüz tavuk kapasiteli “gezer tavuk”
beslenmekte ve bunlardan elde edilen yumurtalar satışa sunulmaktadır.
1981 yılından itibaren Türkiye de sektör gelişmeye başladı, Kayseri’de bu sürece girdi.
1990’lı yıllara gelindiğinde Kayseri’de üretim, kapasite olarak arttı ve ilk 10 il arasına
girdi. Bugün ise Kayseri de mevcut bulunan irili ufaklı 80 işletmede 3 milyon 500 bin
kapasiteli çoğu modern kafeslerde olmak üzere yumurta üretimi yapılmakta. Bu miktar,
ülke toplamının yaklaşık yüzde 4’ü. Bugün, yaklaşık il üretimi, 1 milyar 50 milyon adet/
yıl sofralık yumurta. Bunun yine yaklaşık %20’si de ihraç edilmekte.
Kayseri’de Broiler (Et Tavukçuluğu), 60’a yakın irili ufaklı işletmede yapılmaktaydı.
Kurulu kapasitesi 600 bin adet/dönem olan bu işletmelerde yılda 5 parti üretim yapı-
larak 4 milyon 200 bin kg/yıl piliç eti üretilmekteydi. Ne var ki son yıllarda kapasite
düşürülmüş ve kesimhanenin işletmeci tarafından kapatılması neticesinde üretim
tamamen durdu. (Ziraat Y. Müh. Yaşar Alemdar. Elagöz Tavukçuluk sahibi)
Başlangıçta KÖYTUR vs gibi az sayıdaki tesislerde “et tavukçuluğu” üretimi yapıl-
maktaydı. KÖYTUR, sonra Kayseri’deki tesislerini kapattı. Samsun merkezli üretim
yapmaktadır. Yumurta ve et üreten elliyi aşkın irili ufaklı tesisler arasında Özpak Gıda
(yumurta), Tarım Gıda, Birlik, Elagöz Tavukçuluk, Etaş, Şen, Borazan Tavukçuluk, Tecikler,
pazarlama şirketi KAYTAŞ vd. zikredebiliriz. Tabii, biz çalışmamızda, “ilk”lere ve büyük
ölçeklilere yer verdiğimizden, diğerlerinden bazılarının isimlerini verdik. Bazılarının
da kısa hikâyelerini anlattık.
Yine ilgililerden aldığımız bilgiye göre; bir tavuk yılda ortalama 310 civarında yumurta
verirmiş. Et tavuğu, karkas olarak, 1,2 kg gelirmiş. Aktif olarak da 4-5 ay ürün verdiği
kabul edilirmiş. Ürünler daha çok içerde tüketiliyormuş, Irak ağırlıklı olmak üzere,
İsrail’e, üretimin yüzde 10’un altında bir miktar ihraç ediliyormuş. Mesela, tavuk eti

392