Page 97 - kayseride_ticaret_ve_sanayi

Kayseri’de Ticaret ve Sanayi
“kesim harcı” alırmış. Kesilen ineklerin 10 bin kadarı Erzurum tarafından getirilirmiş
ve bunlara “Erzurum İneği”; geriye kalan 15 bin kadarına, “köy ineği” denirmiş, bunlar
etraf köylerden ve Sivas köylerinden temin edilirmiş. Bir inekten de ortalama beş
batman (40 kg) pastırma çıkarmış. Bir inekten de, iki-üç batman (16-24 kg) sucuk elde
edilirmiş. Avrupa’ya ihraç edilen yanı sıra pastırma “Memâliki Osmâniye” dahilinde
özellikle İstanbul’da tüketilirmiş. Yine Kayseri’de yarısı koyun olmak üzere senede 48
bin “davar” kesilirmiş. Tabii, bunlar, belediye tarafından “kesim harcı” alınalar. Ayrıca,
“harç” alınmayan, “hali vakti” yerinde olanların, pişirerek salamura haline getirdiği
”sızgıt” için kesilen, hatırı sayılır miktarda “davar” da varmış.

Kesilen hayvanların “kan ve kemiğinden”, epeyce gübre yapılırmış. Kesilen inek ve
koyundan 330 bin okka (1okka=1.283 gr.) civarında gübre elde ediliyormuş. Derileri
de Avrupa’ya ihraç ediliyor; orada imal edilen kösele, meşin, rugan ithal ediliyormuş.
Doğal olarak bir kısmı da, “debbağlar” tarafında, mahallinde terbiye edilerek imalata
veriliyormuş. Keçi derilerinden kırpılan kıllar da balya balya bize gönderiliyor, bununla
da torba ve çuval dokunuyormuş.

Karpuzatan “Işlikleri”
Karpuzatan “işlikleri”nin yapılış tarihi ile ilgili iki farklı tarih var. Birincisi Belediye
Başkanı Necmettin Feyzioğlu (1930/1932, 1932/1939) ve ikincisi de Belediye Başkanı Sait
Koçak Dönemler’ine (1945/1946) ait. Bu bilgileri merhum Necmettin Çalışkan’ın “Kuru-
luşundan Günümüze Kayseri Belediyesi” isimli çalışmasında görüyoruz. O nedenle, iki
bilgiyi de almak ihtiyacı hissettim. Tabii, bunlar aynı yerde yapılan faklı birimler mi?
Bilemiyorum.
İlki için uzunca düşülen not şu: “…Belediyenin bu sene yapmak istediği asıl mühimi
mezbaha meselesidir, çünkü, bu iş belediyenin varidat menbağı olduğu gibi şehrin
sıhhatiyle de alakadardır. Kayseri’de senede asgari 20 bin inek, 30 bin koyun kesilir.
Bunlardan İstanbul ve Ankara belediyelerinin rüsumundan daha az bir para alsak, senede
60 bin liralık bir varidat temin ederiz. Şimdi, belediye mükemmel bir mezbahaya sahip
olmadığı için salhanede kesilen hayvanlardan zebh ücreti olarak büyükbaşlardan 45,
küçükbaşlardan 15 kuruş alınmaktadır.
Bu surette hasıl olan varidat 10 bin lira olup, bununda nısfı kanunen idare-i husu-
siyeye ait olduğundan belediyenin eline 5 bin lira geçiyor. (…)Şimdi belediyenin elinde
Doktor Kepek isminde bir Alman mimar tarafından yapılmış ve İktisat Vekâleti’ince
tasdik edilmiş muazzam bir mezbaha planı vardır. Burada hava mahzenleri, fenni

97