Page 110 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
Kārum’la ilgili olarak geçen “kārum kapısı”nın (bāb kārim) kārum bölgesine giriş için
kullanılan bir kapı mı, yoksa kārum’daki bir yapının kapısı mı idi, bu açık değildir. Bir
mektupta “kārum kapısı” ile ilgili olarak şöyle denilmektedir:
“Burada İtũr-ilī’nin temsilcileri bizi tuttular ve şöyle söylediler:‘İtũr-ilī’nin tabletleri
Ennum-Aşşur’un evine konmuştur. (Bu) tabletleri bize ver!’ Sizin köle kızlarınızın kārum
kapısını terk etmemesi için biz tabletleri Adada’nın oğlu Enah-ilī’ye verdik….” 4

Buraya göre kārum kapısı bir binaya giriş için kullanılan kapı, köle kızların alınko-
nulduğu yer de koloni dairesi olmalıdır.

Kaniş kārum’unda yapılan kazılarda arşivleri, depoları, ticarî ve hukukî işlemlerin
yapıldığı mekânları bulunması itibariyle geniş bir alanı kapsadığı düşünülen “kārum
dairesi” (bēt kārim) henüz ortaya çıkarılamamıştır. İleride bu yapının ve bu arda arşiv-
lerinin bulunmasıyla bu kurumun işlevi daha iyi anlaşılacaktır.

Kolonilerde diğer etkin bir kurum da “tüccar dairesi” (bēt tamkārim) idi. Bu kurumun
başta gelen işlevinin, malî konularda sıkışan tüccarlara faizle kredi vermek olduğu
anlaşılmaktadır. “Aile hukuku” bahsinde de değindiğimiz bir mahkeme tutanağı bu
konuda güzel bir örnektir. Burada, kız kardeşlerini evlendirmek isteyen üç kardeşin
yapılacak harcamalar için gerekli parayı nereden alacakları hakkında şunları okuyoruz:

“Kız kardeşimiz büyüdü, (evlenecek yaşa geldi). Gelin, harcanacak kadar gümüşü biz
üçümüz kazanç olarak biriktirelim ve (buna ilâveten) tüccar dairesinden faizle gümüş
alıp harcayalım ve kız kardeşimizi kocaya verelim. Mannum-balum-Aşşur ve şũ-Zuzu
Pilah- İştar’a şöyle cevap verdiler: ‘Bizim gümüşümüz yok! Git, bizim sözümüzle masraf
(edilecek) kadar gümüşü tüccar dairesinden faizle al, harca ve kız kardeşimizi kocaya
ver! Tüccar dairesinden alıp harcayacağın gümüşü ve faizini harca! Gümüş ve faizini
ilk ödeme (zamanında) babamızın firmasının stoktaki gümüşünden al ve tüccar dai-
resine geri öde!’ Mannum-balum-Aşşur ve şũ-Zuzu’ya Pilah-İştar (şöyle cevap verdi):
‘Eğer gümüşü (ileride) babamızın firmasından alamazsam, tüccar dairesinden (borç)
alacağım gümüş ve faizi ben harcamış olacağım. (Bu durumda) siz kazancınızdan
bana destek olacak mısınızı’ Onlar şöyle cevap verdiler: ‘Sana destek olacağız!’ Man-
num-balum-Aşşur ve şũ-Zuzu Pilah-İştar’a şöyle (söylediler): ‘Ne kadar gümüşe bu işi
halledersinı’ Pilah-İştar şöyle cevap verdi: ‘Ya 1 1/3 mina (gümüşe) veya (biraz) azı veya
fazlası.’ Bu konu hakkında Kaniş kārum’u bizi (şahit) gösterdi ve Tanrı Aşşur’un hançeri
önünde şahitliğimizi yaptık. (Üç şahitin adı).” 5

4 AKT 3, 92: ….. a-na-kam ša-zu-ùz-tum ša İ-tur4-DİNGİR iṣ-bu-tù-ni-a-tí-ma um-ma šu-nu-ma ṭup-pu
39
40
43
42
41 ša İ-tur4-DİNGİR É En-um-A-šur a-na na-áb-ší-im ša-ak-nu ṭup-pí dí-na-ni-a-tí a-dí am-tí-kà a-ba-áb
kà-ri-im lá šé-ṣù-e-em ṭup-pí a-na E-na-ah-DİNGİR ù DUMU A-dá-dá nu-ší-ir-ma.
44
5 Kt. 88/k 97b: S.Çeçen 1995, s. 56-57.
110