Page 114 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
kolayca anlaşılmaktadır. Örnek olarak, “büyük” (rabium) ve “madenci, maden ustası”
(nappāhum) sözlerinden yapılan teşkilin “madenciler âmiri” (rabi nappāhē) karşılığında
yazıldığı açıktır. Fakat “büyük” ve “çivi, kazık” (sikkātum) kelimelerinden oluşan rabi
sikkātim unvanlı kimsenin görevinin ne olduğunu söylemek zordur.

Kültepe kazılarının 1995 döneminde Tepe’de, Mama kralı Anum-hirbi’nin mektu-
bunun bulunduğu Warşama sarayında üç tablet daha ele geçmiştir. Bunlardan ikisinde
Kaniş krallığı içerisinde bulunan ve çoğunun adlarıyla ilk defa karşılaştığımız birçok
yer adı okunmuştur. Her iki tablette de, görevlerinin ne olduğu belirtilmeyen birçok
kişinin kimlerin emrinde oldukları veya bulundukları şehirler listelenmiştir. Bunlardan,
bir parçası 17 sene sonraki kazılarda ele geçmiş olan tabletin korunmuş kısımlarında 15
kişinin Duruduruwa şehrinde; 5 kişinin Armamana şehrinde; 3 kişinin şehir kapıları
âmirinin (rabi abullātim) emrinde; 6 kişinin Hapuşna şehrinde; çobanlar başının (rabi
rē’im) [x adamının] Kasena şehrinde; Hula’nın 2 adamının Tinipa şehrinde; 5 kişinin
Hardimika şehrinde; 3 kişinin Kipita şehrinde; Kikarşan ve 3 uşağının Kaniş’te; 15 kişinin
depolar âmiri (rabi huršātim) Halkiaşu’nun emrinde; 2 kişinin Hapuşna şehrinde [x]’in
emrinde; 1 kölenin sâkiler başının (rabi šāqē) emrinde oldukları belirtilmiştir. 17
Diğer metinde adları sıralanan 8 kişinin depolar âmiri (rabi huršātim) Halkiaşu’nun
emrinde; bölge komutanının (rabi battim) birer adamının Parwā, Zabala ve Warşama
şehirlerinde; marangoz (naggārum) Habuaşu’nun Kuluna şehrinde; müfettiş (šāpirum)
Kulanala ile 3 kişinin ve diğer 2 kişinin Tumişna şehrinde; Naruwa ve annesinin Kasana
şehrinde; 6 kişinin Hasuşara şehrinde; 12 kişinin Maşika şehrinde; 2 madencinin (nappā-
hum) Kaniş’te oldukları kaydedilmiştir. Metnin sonunda, “Toplam 40 (kişi), bütün bunlar
rabi simmiltim (olan) Turupanni’nin hizmetkârlarıdır.” denilmektedir.
18
Saray arşivinden geriye kalan bu iki resmî belge, daha tarihî devirlerin başlarında
Anadolu’da merkeziyetçi ve çok iyi organize olmuş bir devletle karşı karşıya olduğu-
muzu göstermektedir.

Aşağıda “büyük” (rabium) sözü ile teşkil edilmiş, Anadolu saray teşkilatı hakkındaki
bilgimizin kaynağı olan başlıca unvanlardan bazıları kısa kısa tanıtılmıştır.

rabi simmiltim
Bir çeşit noterlik belgesi olan iqqāti metinlerinde kralla birlikte veya tek başına onay
sahibi olarak geçen rabi simmiltim’in sarayda kraldan sonraki en yüksek otorite olduğu

17 Kt. g/t 42+z/t 11: C. Günbattı 1987, s. 2-4.
18 Kt. g/t 36: ŠUNİGİN 40 mì-ma a-nim áš-té-pì-ru-um ša Tù-ru-pá-ni GAL sí-mì-il5-tim (E. Bilgiç
31
30
28
29
1965, s. 127-129.
114