Page 52 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
Asur’un elçilerinin (šipru ša ālim) bir Anadolu kralına hitâben yazdıkları, yakın bir
zamanda yayınlayacağımız bir mektup (Kt. 01/k 217), devrin siyasî tarihi hakkında bilgiler
edindiğimiz diğer önemli bir belgedir. Koloni devrinin geç safhasına tarihlediğimiz bu
mektup, Harsamna kralı Hurmeli’ye yazılmıştır. Anum-hirbi mektubunda Kaniş kralı
24
Warşama’nın babası İnar tarafından dokuz yıl boyunca muhasara edildiği belirtilen ve
bu mektupla Anadolu’nun güçlü şehir krallıklarından olduğu anlaşılan Harsamna ile
Kültepe tabletlerinde ikinci defa karşılaşıyoruz. Harsamna komşu ülke Zalpa ile savaş
25
halindedir. İki Anadolu krallığı arasındaki mücadelede ünlü Asur kralı I. Şamşi-Adad,
Hurmeli’ye karşı, asker de yollayarak Zalpa kralını desteklemiştir. Buna tepki gösteren
Hurmeli yolları Asur kervanlarına kapatmıştır. Hurmeli Asur’a gönderdiği mektubunda
muhataplarından, Zalpa kralına yardım etmemesi için Asur kralının ikna edilmesini
istemiştir. Fakat Hurmeli’nin mektubu daha Asur’a ulaşmadan şamşi- Adad ölmüş ve
yerine oğlu İşme-Dagan kral olmuştur. Asur’daki bu önemli gelişme yüzünden bir süre
Harsamna’ya elçiler gönderilememiştir. Elçiler, Zalpa kralına yardım etmemesi konu-
sunda kralı ikna için defalarca huzuruna çıktıklarını; ayaklarına kapanarak büyük kral
Hurmeli ile kötü olmaması için yalvardıklarını yazmaktadırlar. Elçiler bütün çabalarına
rağmen kralı ikna edemediklerinden yakınmakta ve hediye olarak kıymetli kumaşlar
gönderip, yolları açması için Hurmeli’yi kararından vazgeçirmeye çalışmaktadırlar.
Uluslararası diplomatik yazışmaya ait elimizdeki en eski ve tek örnek olan bu mektup,
Asur devletinin Anadolu krallıkları arasındaki çatışmalardan kendi çıkarları doğrul-
tusunda yararlandığının ipuçlarını vermesi bakımından da dikkate değer bir belgedir
Yolların kervanlara açık tutulması ve güvenliği Asurlu tüccarlar için hayatî önem
taşıyordu. Nitekim Asur’dan Anadolu’ya teftiş ve emirlerin yerine getirilmesi için gön-
derilen ve Asur ile yerel krallar arasındaki resmî ilişkileri en üst seviyede yürütmekle
yetkili olan elçilerin, Hurmeli’nin yolları kapatmasıyla telaşa kapılmaları Asurlular’ın
uğradıkları zararın büyüklüğünü göstermektedir. İhtiyaçları olan malları elde etmele-
rinin buna bağlı olduğu bilinciyle Anadolu kralları, Asur kervanlarının güvenlik içinde
seyahat etmelerini sağlamaya yönelik tedbirler almışlar ve yaptıkları antlaşmalarla bu
konuda sorumluluk üstlenmişlerdi. Fakat, mutlaka ciddî anlaşmazlıklar sebebiyle, uğra-

24 Harsamna’nın lokalizasyonu hakkında yeni bir şey söyleyecek bilgiye sahip değiliz. Kemal Balkan
Harsamna’nın, Anitta tabletinde Neşa (Kaniş)’nın düşmanı olarak geçen ve Anitta tarafından tahrip
edilen Harkiuna ile aynı şehir olabileceğini söylemektedir. Bkz. K Balkan 1957, s. 63.
Harsamna’nın geçtiği metin yerleri için bkz. Kh. Nashef 1991, s. 53.
25 Bir Asur ticaret kolonisinin bulunduğu Zalpa Asur-Anadolu arasındaki çok işlek bir kervan yolu üzerinde
bulunmaktadır. Hitit hanedanının kurucusu I. Hattuşili (M.Ö. 1650-1620) Zalpa’yı zaptederek yakıp
yıkmıştır (A. Ünal 2002, s. 68).
Bu önemli merkez Fırat’ın batı kıyısında, Adıyaman civarında bir yerde aranmaktadır. Bkz. G. Barjamovic
2011, s. 122.

52