Page 55 - seyit-burhanettin-mezarligi

T·´¯º³´»³ M³Í°´ T°¸½ Dµ¯×³ G³º³¼³Ðµ¼³ Bµ´ B°¯½¸

eskden yaşamış kavmlere at rölyeÆ mezar steller le benzerlğ akla getrmektedr. Anadolu
topraklarında sonradan büyük çoğunluğu taş keslme efsanes le zah ettkler heykel ve
kabartmalarla karşılaşmışlardır. Fakat br süre geçp her k toplumun düşmanlığı ve zıtlığı
bttkten sonra karşılıklı br kültür alışverş olduğu düşünüleblr .
56
Araştırmacı ÖNDER’e göre Selçuklular Devrnde görülen mezar taşlarını k grupta ele
almak mümkündür:

1. Bçm ve uzunlukları farklı olan yazı ve bezemelerle süslü, mezar üzerne yatay olarak
yerleştrlen, sanduka–laht tarzı taşlar,

2. Mezarın baş ve ayak ucuna dkey olarak konan, çeştl yükseklk ve enlerde, üzerler bezemel
ve ktabel, bazen sadece baş taşı olarak kullanılan, dkey mezar taşları .
57
Dkey mezar taşlarının boyu ve üzerndek bezemeler ölenn saygınlığı, statüsüyle ve
mesleğyle lgl blg verr. Saygın kşlern mezar taşlarının uzunluğu bazen 3–4 metrey
bulmaktadır. Genellkle tuğla ve taştan nşa edlen Selçuklu mezar taşlarının üzernde hayvan
fgürler ağırlıkta olmak üzere bolca geometrk ve btksel motf kullanılmış nsan fgürlü
kabartmalara ve hatta ölenn mesleğne yönelk unsurlara yer verlmştr .
58
Sülüs ve nesh tarzı yazıyla yazılan ktabelern çevres, dkey mezar taşlarında alınlıklar,
rum motÆerle bezenmş olsa da; rum motÆern bazen sanduka tarzı mezar taşlarında
gövdenn tüm yüzeyn kapladığı görülmektedr. Bazı Selçuklu mezar taşlarında daha sonra
Osmanlı’da da geleneksel süsleme olarak kullanılacak olan kandl motf kullanılmış, burmalı
süs sütüncelerne yer verlmştr .
59
55
Osmanlı mezar taşlarının Selçuklu ve Beylklerdek mezar taşlarına göre en belrgn özel-
lğ daha sade, ağır başlı ve formlarının net oluşları le dkkat çekmektedrler. Selçuklu taç
kapılarında görülen ve mezar taşlarına yansıyan karmaşık, kavraması güç, gölge ışık dansı,
Osmanlı mezar taşlarında görülmemektedr. Osmanlı mezar taşlarında fgüratf elemanlara
da rastlanmamaktadır. Buna karşın ölen kşnn kmlğn belrten semboller kullanılmıştır .
60
Anadolu Selçuklu ve Beylkler Dönemndek yatay sanduka tpndek mezarlar, Osmanlı
Dönemnde baş ve ayak şahdel, çatma laht çerçevel veya sadece platformlu şahdel mezar-
lara dönüşmüşlerdr. Böylelkle sadece Anadolu Selçuklu Dönemnde kabartma nsan fgürü,
mezar taşına şlenrken; Osmanlı Dönemnde bu uygulama ortadan kalkarak; bu uygulamanın
yern özellkle baş ve ayak ucu taşları yan şahdeler kabaca nsan formu şekln almışlardır.
Türkler Anadolu’ya yerleştkten sonrak zamanlara at, mlad bn senelernden tbaren,
mezarlıklar tespt edleblmektedr. Örnek olarak Erzurum cvarında Saltuklara, Ahlat cva-

56 Tuncer BAYKARA, “Asya Türk Kültürünün Br Unsuru Olarak Mezar Taşları”, Vakı¼ar Haftası, Ankara, 1993,
s. 127–131.
57 Mehmet ÖNDER,“Konya Mezar Taşları Şekl ve Süsler”, Türk Etnografya Dergs, S: 12, Ankara, 1970, s. 6.
58 Tuncer BAYKARA, agm, s. 127 131.
59 Mehmet ÖNDER, agm, s. 7–8.
60 Metn HASEKİ, age. s. 44.