Page 34 - Bezemeli Mezar Taşları

YRD.DOÇ.DR. ASLI SAĞIROĞLU ARSLAN |KAYSERİ ZAMANTI IRMAĞI ÇEVRESİNDEKİ BEZEMELİ MEZAR TALARI
hastalanırsa köleler ve caryeler bakar; ev adamlarından hç kmse hastaya yaklaşmaz.
Haneden uzak br çadır dkp hastayı oraya korlar; yleşnceye yahut ölünceye kadar
çadırda kalır. Yoksul ve köle hastalanırsa onu kırlara bırakıp gderler. Onlardan br
ölürse ev gb büyük br çukur hazırlarlar. Ölüye ceket gydrrler, kuşağını kuşandırır,
yayını yanına korlar; elne nebz dolu tahta kap korlar. Bütün mal ve eşyasını bu eve
doldurup ölüyü buraya oturturlar. Sonra çukurun üzerne topraktan kubbe gb döşeme
yaparlar. Atlardan, servetne göre, yüz yahut k yüz at yahut br baş at keserler, etlern
yerler. Başını, dersn, ayaklarını ve kuyruğunu sırıklara asıp ‘ bu onun atıdır. Bununla
cennete gder’ derler. Bu ölü hayatında adam öldürmüş ve cesur br kş se öldürdüğü
adamlar sayısı kadar ağaçtan suret yontarlar ve mezarın üzerne korlar. Derler k ‘ bunlar
uşaklarıdır, cennette ona hzmet edecekler” .
15
Yoğ merasmnde abartılmış yas gösterler ve burada yüzlern kesmek gb adetler
le bugün hala Ş Azer Türklernn Kerbela Vakaa’sı dolayısıyla, Muharrem günlernde
yapılmakta olan matem gösterler arasında büyük benzerlk göze çarpmaktadır .
16
Çoğu mlletlerde görüldüğü gb, Türklerde de ölen kşnn cesednn toprağa gömül-
mes genel br adett. Ancak bu adetn değşk dönemlerde, değşk şekllerde uygulandığı
görülmektedr. Hunlarda ölülern gömülmes yılın bell zamanlarında yapılırdı. Bu adet
Göktürklerde sekznc yüzyıla kadar devam etmştr. Ortaçağda Türkler cenazelern
yılda k kez gömerlerd; lkbahar ve sonbaharda ağaçlar yapraklarını döktüğünde ya
da yapraklar yenden yeşerdğnde, uygun br günde ölü toprağa verlrd.
Bazen de cesetler yakılıp, kalan küller toprağa gömülürdü. Bozkır halkları ölüyü km
zaman yakar, km zaman da gömerlerd. Ölünün yakılması adet Andronovo Döne-
mnn sonunda (1300’e doğru) ortaya çıkmıştır; bu adet Karasuk (1300-700) ve Tagar
(700-300) dönemlernde sıkça uygulanırdı, sonra 300’e doğru, hatta braz daha önce,
ölülern gömülmes adet le brlkte uygulanır olmuştu. Ama Çn kaynaklarına göre
ölülern yakılması adetne Türklerde VII. yüzyılın başından önce çok sık rastlanmaz:
“km kavmlern ölülern yakarken, kmlernn gömdüğünü görüyoruz” ama ölüler
yakılsa da gömülse de cenaze törenler değşmezd . A. İnan, onu kaynak gösteren B.
17
Ögel, S. Buluç le E. Esn, Türklerde ölüler yakma geleneğnn olduğuna değnr. Çn
ve Arap kaynakları, Göktürk Çağı’nda Kırgız Türklernn ölülern, ateşn en temz şey
olması ve ateşe düşen her şeyn temzlendğ düşünces le ve yne ölünün ateşle krle-
rnden ve günahlarından temzleneceğ nancıyla yaktıklarını yazarlar .
18

15 Abdülkadr İnan, Tarhte ve......., s.192-193.
16 Alım Karamürsel, “Türklerde Mezar....., s.77
17 Jean Paul Roux, Orta Asya....., s.64.
18 Yıldız Kocasavaş, agm, s.68.

34