Page 423 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1374] 414 / KAL KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

kısmında, ikinci odaya geçiş olan, üzeri KALENDERHANE MAHALLESİ
ahşap hatıllı bir geçit bulunmaktadır. Do- İlk defa 1500 tarihli Tapu-Tahrir
ğudaki bölüm eyvana göre daha küçük ve Defteri’nde “Mahalle-i Kalenderhane
daha basık yapılmıştır. Üzeri 4,70 m yük- tâbi‘ Bâb-ı Meydân” şeklinde kaydedil-
sekliğinde tekne tonozlu olan bu kısım miştir. Mahalle Meydan Kapısı’na bağlı
doğuya doğru daralmakta ve boyu 6,70 idi. Bu mahalle, günümüzdeki Serçeönü
m ye inmektedir. En, eyvanda olduğu gibi Mahallesi* ile Cürcürler Mahallesi*’nin
5,70 m dir. Bu çarpıklığın arsanın duru- bulunduğu yerdeydi. Müslüman Türk nü-
mundan veya dışarıdaki geçit ihtiyacın- fusun meskûn olduğu mahallede, 1500
dan olduğu tahmin edilebilir. Bu kısmın tarihinde 75 hane ile dışarıdan mahalleye
kuzey duvarında sonradan yapıldığı belli iskân için gelen 14 hane ikamet etmektey-
olan bir kapı ve çok geniş bir pencere di. 1520 tarihli defterde ise mahallede 66
bulunmaktadır. Bu kapı ve pencerenin hanenin ikamet ettiği kaydedilmiştir. Bu
aslında iki pencere olması mümkündür. mahalleye bağlı olarak bir de Mescid-i
Bunların da üzerleri bu bölümde, bu se- Dandin Mahallesi vardı ki burada da 42
viyede duvar arasında dolaşan ahşap ha- nefer nüfus oturmaktaydı. 1570 tarihli def-
tılla örtülmüştür. Güney duvarında orta- terde yine aynı isimle kaydedilen mahalle-
da, duvar içine yerleştirilmiş orijinal şö- de 60 hane nüfus ikamet etmekteydi. Da-
mine ocak, iki köşede, iki yan duvarda ha önceki kayıtlarda da olduğu gibi 1570
birer dolap nişi bulunmaktadır. Tonozun tarihinde de “Mahalle-i Mescid-i Veled-i
doğu tarafına sonradan bir ışıklık açıl- Muhter ? tabi mahalle-i m. Nâm-ı diger
mıştır. Bu bölümün tekkenin mutfağı ve Mescid-i Dandin” şeklinde bu mahalleye
aynı zamanda yatakhanesi, giriş eyvanı- bağlı başka bir mahalleden daha bahsedil-
nın da toplantı yeri olduğu tahmin edil- mektedir. Bu mahallede meskûn olan ha-
mektedir. Tekkenin duvar kalınlıkları or- ne sayısı ise 40 idi. 1584 tarihli defterde
talama 1,60 m dir. yine aynı isimle kaydedilen mahallede ta-
Tekkede herhangi bir kitabe veya mezar mamı Müslüman Türk olan kalabalık bir
taşı bulunmamaktadır. Ancak bu hâliyle nüfus ikamet etmekteydi. Buradan da
yapının XIV. veya XV. yüzyılda yapılmış XVI. yüzyıl süresince mahallenin sürekli
olduğu tahmin edilebilir. büyüyüp geliştiği anlaşılmaktadır.
Bu tekke 1974 yılında veya daha önce 1642 tarihli avarız defteri kaydına göre
mahalledeki diğer evlerle birlikte beledi- mahallede 100 hane nüfus ikamet etmek-
yece ortadan kaldırılıp yerleri arsa hâline te olup bunların orta halli gelirleri olan
getirilmiştir. insanlar olduğu ifade edilmiştir. 1834 ta-
rihli Temettuât kayıtlarına göre Kalender-
Kaynakça: Mehmet İnbaşı, 1500 (Hicri 906) hane Mahallesi’ne bağlı olarak Serçeoğlu
tarihli Kayseri Tapu Tahrir Defteri, Kayseri
Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri Cemaati, Ağa Cemaati, Şeyh Cemaati,
2009, s. 21,22; Seyit Ali Kahraman, XVI. Yüzyıl Cürcür Cemaati olmak üzere dört cemaat
Başlarında Karaman Vilayeti Vakıfları, Kay- ikamet etmekteydi. Bunlardan Serçeoğlu
seri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 55, Ağa 31, Şeyh 35 ve Cürcür Cemaati 101
Kayseri 2009, s. 222; Mehmet İnbaşı, 1570 haneden meydana gelmekteydi. Bu yö-
(Hicri 976) Tarihli Kayseri Tapu Tahrir Def- nüyle bakıldığında mahallede sakin top-
teri, Kayseri 2009, s. 17; Refet Yinanç-Mesut lam nüfus 222 haneden ibaretti.
Elibüyük, Kayseri Tahrir Defterleri (Hicri
992, 971, 983/Milâdi 1584, 1563, 1575), Kay- 1872 tarihli nüfus kaydına göre Kalender-
seri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, hane Mahallesi’nin Serçeoğlu Bölgesinde
Kayseri 2009, C I, s. 33,34; Seyit Ali Kahraman- 63, Ağa Bölgesinde 37, Şeyh Bölgesinde
Yücel Dağlı, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, 38, Cürcürler Mahallesi’nde 109 hane
YKY, İstanbul 2004, 3. C, I. Kitap, s. 238; Franz olmak üzere toplam 247 hane nüfus ika-
Babinger- C.Huart, “Kalenderîye”, İA., C.6, s. met etmekteydi. Sonraki dönemlerde bu
128-129 M.Baha Tanman, “Kalenderhane”, Dİ-
A, C 24, s. 249,250; Cömert, 19.Y.Kayseri, s. mahallenin ismi değişerek yeni adlar al-
220-225. tında yeni mahallelere bölünmüştür. Gü-
MEHMET ÇAYIRDAĞ nümüzde bu isimde bir mahalle yoktur.