Page 148 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ KAY / 139 [1581]

KAYSERİ’DE GAYRİMÜSLİMLER Bölgede Ermenilerin en eski tarihi ise
MS II. yüzyıla dayanmaktadır. Eski bir
Hristiyanlar öyküye göre “Ermenilerin ve Süryanile-
MÖ 188 yılında Roma İmparatorluğu’- rin ilk havarisi olan Tateos önce
nun sınırları içinde kalan bölge, Tiberius Kapadokya’da vaazlar vermiş, “Kayseri
Dönemi’nde (MS 17-37) Roma eyaleti Kilisesi”ni kurup Antakyalı Teofilos adlı
statüsü kazanmıştır. Kapadokya, MS ünlü kişiyi dinî temsilci atadıktan sonra
17’de Roma’nın bir eyaletidir. Kapadok- Büyük Hayk’a (Ermenistan) geçmiştir”.
ya’nın başkenti Mazaka’nın adı İmpara- Havari Tateos’un halefi olan Kayseri pis-
tor Augustus tarafından Kayseri (Kaisa- koposları arasında Ermeni adlarına da
reia) olarak değiştirilmişti. Bölge üç yüz rastlanmaktadır. Örneğin Teofilos’un
yıllık Roma egemenliğinin ardından haleflerinden Kapadokyalı Yervant (65-
İmparator Konstantin Dönemi’nde 78), Urfalı Mihran (109-122), Vahan (151-
Doğu Roma İmparatorluğu’nun bir par- 161), Mehrujan (193-218) piskopos olan
çası hâline gelmişti. bazı ünlü isimlerdir. Ünlü bir kişi olan
İlk yüzyıllarda bölgede Hristiyanlığın Leontios, 292 tarihinde Kayseri piskopo-
nasıl geliştiği konusunda bilgi yoktur. su olduktan sonra IV. yüzyıl başlarında
Havari Paulos’un Galatya’ya gezisi sıra- Ermenileri Hristiyanlığa döndüren Kri-
sında Kapadokya’dan geçtiği bilinir. II. kor Lusavoriç'i katolikosluk görevine
yüzyılın sonuna doğru Kayseri (Kaisare- atamıştır. Böylece II. yüzyıl sonu ile III.
ia) ve Malatya’da (Melitene) Hristiyan yüzyıl başlarında Kapadokya dâhil bütün
toplumlar vardır. İncil’de yer alan “Resul- Küçük Asya, Hristiyanlığı kabul etmiştir.
lerin İşleri” kitabında anlatıldığına göre Kapadokyalı Hristiyanlar arasında ün
Antakya kenti Kudüs’ten sonra Hristi- salmış Ermeni azizler de vardı. Bunlar-
yanların ikinci büyük merkezi olmuştur. dan ilki, Yeni Kayseri’den (Niksar) Kri-
Tarsuslu Paulos, Şam'da Hristiyanlığı kor Iskançelakorz’dır (210-270). Yaptığı
kabul edip bir süre orada ve Kudüs’te pek çok mucize nedeniyle “Mucizeler
kaldıktan sonra MS 40-42 yıllarında Yapan” ismini alan azizi Ermeni Kilisesi
Tarsus’a dönerek Kilikya ve çevresinde kabul etmiştir. 233-269 tarihlerinde Kay-
Hristiyanlığı yaymaya çalışmış, böylece seri piskoposu olan Pirmilianos,
Hristiyanlık Küçük Asya'ya Kilikya eyale- Kapadokya’da “Kapadokya Kilisesinin
tinden girmiştir. gerçek kurucusu” sayılmakla birlikte
Kapadokya, Hristiyanlığın etkisinde Kilikya ve Galatya’da da saygı görmüş-
kalan ilk bölgelerden biridir. Ioannes tür. Dolayısıyla III. yüzyılda Kayseri hal-
Krisostomos (347-407) kendisinden kının çoğunluğunun Hristiyan olduğu ve
önceki dönemlere ait geleneksel bir Kayseri kentinin bütün taşra kiliselerinin
öykünün sözcülüğünü yaparak 19. söyle- “başkenti” hâline geldiği görülmektedir.
vinde Havari Paulos’un Kapadokya’ya Güçlü ve sağlam temellere oturmuş ve
gelip vaazlar vermiş olduğunu belirtir. gelişmiş Kapadokya Kilisesi, sadece
İmparator Trayanus zamanında Bithynia kendi kendine gelişmekle kalmamış, III.
(Bursa ve İzmit’ten Karadeniz kıyılarına yüzyıl ortalarında da Hristiyanlık inancı-
kadar uzanan geniş bir eyalet) yöneticisi nın yayılmasında etkin rol oynamıştır.
ve Romalı bir yazar olan Küçük Pilinius, Barbar bir kavim olan Gotlar, 264 yılın-
112 tarihinde imparatora yazdığı bir mek- da Kapadokya’ya saldırmış, pek çok
tupta Hristiyanlığın Küçük Asya’da kent- ganimetin yanı sıra beraberlerinde Hris-
lerden köylere yayılarak büyük gelişme tiyan köleler de götürmüşlerdir.
gösterdiği, tapınakların terk edilerek artık Başkenti Roma’dan Nikomedia’ya (İzmit)
tanrılara kurban sunulmadığı belirtil- taşıyan İmparator Diokletianus, 298
mektedir. II. yüzyıl başlarında Hristiyan- yılından başlayarak yaklaşık on yıl boyun-
lığın yörede hızlıca yayıldığı görülmekte- ca, özellikle doğudaki Hristiyanlara karşı
dir. Ayrıca İmparator Trayanus’un saray acımasızca davranmıştır. Bu baskı ve
hizmetlilerinden olan Kayserili Hagintos kıyım sırasında şehit düşen Hristiyanlar
da bu dönemde şehit edilmiştir. arasında Kapadokyalılar da vardır. Bas-