Page 397 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1828] 388 / MES KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

di, her maddenin dayandığı fıkhi metni Mesud önce Kayseri’de sonra da Konya
verirken faydalandığı kitabın adını ve merkezde merasimle Selçuklu tahtına
bölümünü zikretmiştir. Eserde 1851 mad- oturdu. Saltanatı süresince en ufak bir
deden meydana gelen Mecelle’nin sade- varlık gösterememiş, Anadolu’nun asıl
ce 186 maddesi için kaynak verilmemiş- idarecisi olan ve İlhanlılar tarafından
tir. gönderilen Moğol ve İran asıllı vali ve
Kaynakça: Mesud Efendi, Mir’ât-ı Mecelle, emirlerin halkı zulümle soymalarına
İstanbul 1302, s. 10, 740; Mehmed Süreyyâ, seyirci kalmaktan ve onların dediklerini
Sicill-i Osmânî, C. IV, s. 368; Bursalı Mehmed yapmaktan başka bir şey yapamamıştır.
Tâhir, Osmanlı Müellifleri, C. II, s. 40; A. Nazif, Onun devri Moğollarla güçlenmekte
Meşâhir (Diriöz’ler), s. 79, 112; Koçer, Ulemâ, s. olan, başta Karamanoğulları olmak üzere
45; Abdullah Develioğlu, Büyük İnsanlar, İstan- Eşref ve Germiyanoğulları gibi Anadolu
bul 1973, s. 338; Osman Öztürk, Osmanlı beyliklerinin mücadeleleri ile geçmiştir.
Hukuk Tarihinde Mecelle, İstanbul 1973, s. 113; II. Mesud’a bir başka sıkıntı da kardeşle-
Muhsin İlyas Subaşı, Kayseri’nin Manevî
Mimarları, Ankara 1995, s. 274; Ali Rıza Kara- rinden gelmiştir. Kırım’dan kendisi gibi
bulut, Kayseri’de Meşhur Mutasavvıflar, Anadolu’ya gelen kardeşleri Kılıç Arslan,
(baskı yeri ve tarihi yok), s. 247; Kemal Yıldız, Geyumers ve Feramurz, Türkmenlere
Tayyip Nacar, “Mir’ât-ı Mecelle’de Belirtilen dayanarak saltanat mücadelesine giriş-
Mecelle Kaynakları”, İslam Hukuku Araştırma- mişler, Mesud onları ancak Moğol kuv-
ları Dergisi, S. XX, Konya 2012, s. 87-105; vetleri ile bertaraf edebilmiştir.
Ahmet Madazlı, “Hacı Torun Efendi”, DİA, C. Argun’dan sonra İlhanlı tahtına Geyhatu
XIV, 499; Ferhat Koca, “Mesud Efendi”, DİA,
C. XXIX, s. 345; (Kayseri müftülerinden mer- ve Baydu geçmişler ancak Müslüman
hum Abdullah Saraçoğlu ile görüşme). olan ve Baydu’yu tahttan indiren Gazan
FERHAT KOCA Mahmud, devlette kuvvetli bir idare
kurup maliyeyi düzeltmiştir. Ancak Ana-
MESUD II. dolu’da onun kumandanlarından Baltu
Moğolların tayin ettiği Anadolu (Türkiye) isyan etmiş ve Mesud da onun zorlaması
Selçuklularının son, sözde sultanı. Genel- ile bu isyana katılmıştı. Baltu’yu ele geçi-
likle Kayseri’de oturmuştur ve burada rip idam eden Gazan, II. Mesud’un
vefat etmiştir (1308). mazeretini kabul etti fakat yine de 1296
Moğolların (İlhanlılar) desteklediği kar- senesinde onu sultanlıktan alıp
deşi IV. Kılıç Arslan’la yaptığı mücadele- Hamedan’a sürdü. Selçuklu saltanatı iki
yi kaybedip çocukları ve emirleri ile bir- yıl boş kaldıktan sonra 1298 yılında,
likte önce İstanbul’a, Bizans’a sonra da Mesud’un kardeşi Feramurz’un oğlu III.
Kırım’da Altınordu’ya iltica eden II. Alaaddin Keykubad, 1298’de Selçuklu
İzzeddin Keykavus*’un oğludur. Babası tahtına tayin edildi. Ancak Moğollar gibi
Kırım’da vefat edince (1278) Mesud, halkı soyan bu Sultan’ı da Gazan Mah-
Karadeniz’i geçip Kayseri’ye geldi. Bura- mud 1302 yılında tahttan indirmiş ve
da bulunan Moğol noyanları (prensleri) İsfahan’a sürmüş, yerine yeniden II.
onu Abaka Han’a ulaştırarak ondan Mesud’u tayin etmiştir. Bir kayıtta 1308’e
Mesud’u Anadolu Selçuklu sultanı yap- kadar sürdüğü belirtilen Sultan’ın çok
maları ricasında bulunmuşlardı. Bu sıra- sönük geçen bu ikinci saltanatına ait
da Anadolu’da Selçuklu sultanı olarak II. önemli bir bilgi bulunmamaktadır.
Mesud’un amcası IV. Kılıç Arslan’ın oğlu 1308’de Kayseri’de veya Simre’de öldü-
III. Gıyaseddin Keyhüsrev bulunuyordu. ğü belirtilen bu Sultan’ın cesedinin nere-
Anadolu’yu Mesud ve Keyhüsrev arasın- ye gömüldüğü hakkında da bir bilgi yok-
da taksim etme kararı alan İlhanlı tur. Ondan sonra bir-iki teşebbüs olsa
hükümdarları Abaka’nın ölümünden dahi 1308 yılı Selçuklu hanedanının sonu
sonra tahta çıkan Argun Han, kendisine olarak kabul edilir.
ulaşıp bu taksime razı olmadığını söyle- II. Mesud Dönemi’nde Kayseri darpha-
yen Keyhüsrev’i öldürttü. Ardından II. nesinde Hicri 681, 688, 689, 690 ve 693
Gıyaseddin Mesud’u 1284 yılında Selçuk- tarihlerinde gümüş sikkeler bastırılmıştır.
lu sultanı olarak tayin etti. Kaynakça: İbn Bîbî, el-Evamir, C. II; Kerimüd-