Page 452 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ MİM / 443 [1883]

en dikkat çekici örnek Pınarbaşı ilçesine
bağlı Melikgazi köyündeki Melikgazi
Türbesi*’dir. XII. yüzyılın son çeyreğinde
inşa edilmiş olabileceği düşünülen ve
yapı kare planlı olarak tasarlanan türbe,
içten kubbe, dıştan piramidal külahlı bir
örtü düzenine sahiptir. Yerli taş malzeme
geleneğinin baskın olduğu bir bölgede
tamamen tuğla malzemeyle inşa edilen
yapı, Orta Asya geleneğini Anadolu’da
devam ettiren erken örneklerinden biri
olması bakımından önemlidir.
Kent merkezindeki Orta Çağ türbeleri-
nin neredeyse tamamı sekizgen planlı ve
içten kubbe, dıştan pramidal külah örtü-
lü olarak inşa edilmiştir. Bunlardan Has-
bek Kadı Mesud* (1185), Emir Cemaled-
din Tanrıvermiş* (1189), Emir Sadreddin
Ömer bin Cemaleddin Muhammed Hunat Külliyesi’nin üç boyutlu planı (çizim: M. Akok)
(Alaca Kümbed*) (1185) şehrin en erken
tarihli kitabeli örnekleri olarak ayrıca man Bey* Türbeleri ayrı bir yer tutar.
büyük önem taşırlar. Düzgün kesme taş Eretna Beyliği Dönemi’nden bir yapı
malzemeyle inşa edilen erken tarihli olduğu kabul edilen fakat adında geçen
örneklerde oldukça yalın bir bezeme “sırça” (çini) kelimesiyle ilgili herhangi
anlayışı hâkimdir ve sonraki yıllarda da bir buluntuya rastlanmayan Sırçalı Küm-
devam ettirilecek şekilde gövde ile üst bed, şehirdeki silindirik gövdeli tek yapı-
örtü arasında genellikle Ayete’l-Kürsi’nin dır. Beşparmak Türbesi bugün bile şehrin
işlendiği yazı kuşağı görülür. oldukça dışında bulunmakta olup iki kat-
Orta Çağ Kayseri içinde sekizgen plan lıdır ve üst katı tonozlu bir eyvan şeklinde
dışında Suya Kanmış Hatun* ve İbrahim düzenlenmiştir. Pazarören’de Dulkadırlı
Tennurî Türbeleri gibi örneklerde altıgen Beyliği’ne ait bir yapı olan Süleyman Bey
gövdeli kubbe-külah örtülü düzenleme- Türbesi (1440) mumyalık bölümüyle iki
nin denendiği gözlenir. Döner Kümbed*
adıyla bilinen ve kitabesinden Şah Cihan
Hatun için yapıldığı anlaşılan türbe,
şehirdeki onikigen gövdeli, içten kubbe,
dıştan konik külah örtülü tek mezar yapı-
sıdır. Tasarım itibariyle Ahlat türbelerini
hatırlatan ve muhtemelen XIII. yüzyıl
sonu, XIV. yüzyıl başına tarihlenebilecek
eser, her cephesini süsleyen bitkisel ve
geometrik bezemeleri kadar üç boyuta
yaklaşan figürlü bezemeleriyle de önem
arz eder.
1363 tarihli Ulu Hatun Kümbeti kare
planlı kubbeyle örtülü bir yapıdır ve
Tacettin ve Şeyh Seyfullah Türbeleri gibi
Osmanlı örneklerinde de görülen planın
Kayseri’deki ilk örneği olması bakımın-
dan dikkat çekicidir. Şehirdeki mezar
yapıları içinde farklı planlamaya sahip Döner Kümbed adıyla bilinen ve kitabesinden Şah
örnekler açısından Sırçalı Kümbet*, Beş- Cihan Hatun için yapıldığı anlaşılan türbe, şehirdeki
onikigen gövdeli, içten kubbe dıştan konik külah örtülü
parmak (XIV. yüzyıl) ve Pazarören Süley- tek mezar yapısıdır