Page 455 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1886] 446 / MİM KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

oluşur. Ana ve yan mekânlarıyla Bedes- avlunun etrafında sıralanmış ve iki katlı
ten tasarım olarak Galata ve Tokat olarak düzenlenmiş mekânlardan oluşur.
Bedestenlerine benzer. Suraiya Faroqhi* Düzgün kesme taş malzemeyle inşa edi-
Osmanlı kentlerinin gelişmişlik ve len hanın zemin kattaki avlu revak
büyüklük göstergelerinden birinin kentte kemerlerinden bazıları zamanla kapatılıp
var olan bedesten sayısı olarak belirler. ek mekânlara dönüştürülmüş, zemin kat-
Bu durumda Kayseri’nin iki bedestenli taki odaların bazılarına ek kapılar açıla-
büyük ve gelişmiş bir şehir olduğu ifade rak sokakla ilişkilendirilmiştir. Mekânla-
edilebilir. Zira sur dışında olduğu bilinen rın çoğunluğunda beşik tonozlu örtü
ve XVI. yüzyılda etrafındaki mahalleye kullanılmışken üst kattaki mekânların
adını veren “Eski Bedesten*” şehirde bir- bazılarında ahşap kirişli düz toprak dam
den fazla bedesten olduğuna işaret eder. tercih edilmiştir.
Şehrin batı surlarına açılan Boyacı Ticari doku içinde en anıtsal örnek şüp-
Kapısı*’nın karşısında olduğu bilinen ve hesiz Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın
mimarisinden günümüze bir şey ulaşma- 1723 yılında inşa ettirdiği Vezir Hanı’dır.
yan Eski Bedesten’in Selçuklu Dönemi’- Aslen Nevşehirli (Muşkara köyü) olan
nde inşa edilmiş olabileceği kabul edil- İbrahim Paşa’nın memleketinde inşa
mektedir. ettirdiği külliyesine gelir sağlaması ama-
Kayseri ticaret dokusu içinde yer alan cıyla yaptırdığı han, simetrik olmayan bir
yapılardan birisi de Kapan Hanı adıyla düzen içinde arsa koşullarına uyan bir
da bilinen Penbe veya Pamuk Hanı’dır. planlamayla iki katlı ve üç avlulu olarak
Bedesten’in 1501 tarihli vakfiyesinde adı yaptırılmıştır. Her ne kadar yapı arsa
geçen yapı Yasemin Demircan’a göre koşullarına uydurulmuş ise de kent mer-
Şah Sultan vakfı olarak inşa edilmiştir. kezinde tüm çarşıların ortasında bu
Şah Sultan, Samağarlılardan Hızır Bey’in genişlikte yapılaşma alanı bulunabilmiş
kızı ve Eretnalıların veziri Hoca Ali Şah’ın olması dikkat çekicidir. Anadolu Türk
oğlu ve Sivas Emiri Hacı İbrahim’in eşi- mimarlığında günümüze ulaşmış erken
dir. Hacı İbrahim’in bir Moğol kabilesi tarihli örneklerine Bursa’da rastladığımız
olan Samağarlılarla Eretna hükümdarına şehir içi hanlarının zemin katlarının ocak
karşı ittifak girişimleri XIV. yüzyılın son veya niş gibi barınmaya hizmet eden
çeyreğinde görülür. Dolayısıyla Şah Sul- unsurların olmamasından dolayı malla-
tan ile Hacı İbrahim’in evlilikleri de bu rın depolandığı veya ahır olarak kullanıl-
çerçevede bu tarihlerde gerçekleşmiş dığı, ocaklı üst kat mekânlarının da tüc-
olmalıdır. Bu bilgilerden hareketle en car büroları ya da konaklama birimleri
azından Bedesten’den önce var olduğunu olarak değerlendirildiği ileri sürülür.
bildiğimiz Pamuk Han’ın XIV. yüzyılın Vezir Hanı’nda kuyumcu, çuhacı, kumaş-
sonlarında inşa edilmiş olabileceğini çı ve abacılar gibi esnafın iş yapması için
kabul edebiliriz. Han, revaklı bir orta ferman çıkarma ihtiyacının duyulmuş
olması ilginçtir. Düzgün kesme taş mal-
zemenin kullanıldığı yapının üç avlusu
da kare biçimli ayaklar üzerine atılmış
sivri kemerli revak düzenine sahiptir.
Revak koridorları ve odaların üzeri yarım
çapraz tonozlarla örtülü olup zemin kat-
taki odalar revağa açılan bir pencereyle
aydınlanırken üst kattaki odalardan bazı-
ları sokak cephesine de açılmış iki pence-
reyle daha ferah birer mekâna dönüştü-
rülüp çarşıyla da irtibatlandırılmıştır.
Ticaret dokusu içinde en anıtsal yapı
Kapalı Çarşı’dır. Evliya Çelebi’nin “Uzun
Çarşı” olarak tanımladığı Kapalı Çarşı,
Ahmed Muammer Bey’in yaptırdığı okullardan Ağırnas
İttihat ve Terakki Mektebi İmparatorluğun Türkiye sınırları içinde