Page 466 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ MİN / 457 [1897]

Mahalle olmak üzere iki ayrı mahalleye
bölünmüştür. Bu nüfus artışının nedeni-
nin şehre çok yakın olması, taş işçiliği ve
ustalığının ileri seviyeye ulaşması, havası-
nın uygun ve toprağının da mümbit
olmasından ileri geldiği tahmin edilmek-
tedir. 1831 tarihinde tamamen Müslüman
nüfus ile meskûn olan Cırlavuk köyünün
Yukarı Mahalle’sinde 117 hane, 218 nefer
nüfus ikamet etmekteydi. Çoğunluğu
ziraat ile uğraşan köy halkının içinde
çerçi, katırcı ve amelelik yapan çok sayı-
da çalışanı vardı. Aşağı Mahalle’de ise 30
hane ve 69 nefer nüfus ikamet etmektey-
di. Aşağı Mahalle’de katırcı, tüccar, çerçi,
bezirci, çiftçi ve merkepçi gibi değişik
meslek mensupları vardı. 1834 tarihli
temettuat kayıtlarına göre Aşağı Mahal-
le’de 73 hane, Yukarı Mahalle’de ise hane Battal Gazi Camii yanında minber (köşk) minare olarak kullanılan yıkılan
sayısı 152 idi. Temettuat kayıtlarından kilisenin çan kulesi (E. Güleç Arşivi)
evlerin yanında mağaralardan da istifade
edildiği görülmektedir. taşımaktadır. Bir İslam şehrine girdiği-
Geçen yüzyılda birçok köy gibi mizde ilk dikkatimizi çeken unsur, dinî
“Cırlavuk”un ismi de değişmiş, “Mimar- inançlarımızı yansıtan, dinî olmanın
sinan” adını alarak kasaba statüsü veril- yanında sosyal, ekonomik ve sanatsal
miştir. Daha sonra çıkan Büyükşehir açıdan ifadesini bulan minarelerdir.
Belediye Kanunu gereğince Melikgazi Minber (köşk) minareler, Anadolu’da
ilçesi*ne bağlı bir mahalle durumuna genellikle mescitlerde rastlanan sütun,
getirilmiştir. kemer, külah ve alem bölümlerinden
oluşan basit şekilli ezanlıklardır. Özellik-
Kaynakça: BOA. TD. 38, s. 9; BOA. MAD. le İç Anadolu Bölgesi’ne özgü Nevşehir,
20, vr. 36a-36b, 44a; TD. 976, s. 33-34; İnbaşı, Konya, Kayseri gibi şehirlerde, cami içe-
16.YBKayseri, s. 90; Kayseri Tapu-Tahrir
Defteri /1500, haz. Mehmet İnbaşı, Kayseri risinde hutbe okunan minberin köşk kıs-
2009; Kayseri Tapu-Tahrir Defteri /1570, hzl. mını andıran ve mescit mimarisinde sık-
Mehmet İnbaşı, Kayseri 2009; TK. KKA. TD. lıkla ezan okunan yer olarak kullanılan
136,vr. 61a-61b; BOA. MAD. 7063, s. 38-39; köşk minarelerin ilk yapılmaya başlandı-
XVII. Yüzyıl Kayseri Avârız ve Cizye Defterle- ğı tarih tam olarak bilinmemektedir.
ri, haz. Mehmet İnbaşı, Kayseri 2011; Temettuât Mısır’daki misallere dayanmak suretiyle Battal Gazi Camii yanında
Defteri (1250/1834 Tarihli), haz. İsmet Demir, “arkaik” bir tip olarak isimlendirilen ve minber (köşk) minare olarak
Kayseri 1998, s. 467-482; Hüseyin Cömert, kullanılan yıkılan kilisenin çan
Kayseri’de İlk Nüfus Sayımı 1831, Kayseri kökeni Amr Camii’ne dayandırılan bu kulesi planı (çizim: E. Güleç)
1993, Kayseri 2007, s. 54-68. tipin yoğun olarak kullanıldığı bölgeler-
MEHMET İNBAŞI den birisi de Kayseri’dir. Kayseri’de
günümüze ulaşmış yaklaşık 36 adet min-
MİNBER (KÖŞK) MİNARE ber (köşk) minare bulunmaktadır. Kayse-
Minare; camilerin bitişiğinde veya cami- ri il ve ilçe merkezlerinde bulunan min-
den ayrı olarak inşa edilmiş, ezan oku- ber (köşk) minarelerin sayısı, bir şehir
mak ve bunu civara duyurmak için ince ölçeğinde düşünülecek olursa hiç de
bir kule şeklinde yüksek olarak yapılmış, azımsanmayacak bir sayıdadır.
bir veya birden fazla şerefesi bulunan Kayseri’de bu örneklerin diğer Anadolu
mimari yapı elemanıdır. Dinî mimaride şehirlerine oranla fazla yapılmış olması,
önemli bir unsur hâline gelen minare Kayseri’nin bu geleneğin kuvvetli bir
İslam ülkelerinde şehirlerin merkezini temsilcisi olduğunu göstermektedir.
oluşturan cami ve mescitlerin en karakte- Yabancı araştırmacılardan J. Schacht’ın
ristik unsuru olarak simgesel bir değer da yayınlamış olduğu tek sayfalık maka-