Page 463 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 4

[1894] 454 / MİM KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

Eski bir Kayseri mahallesi-1980’li yıllar

miştir. Güney hariç üç cepheden de giriş- ne sahip olabilir. Vacit İmamoğlu*’nun
leri olan yapı iki katlı yapılmıştır. Büyük tespitlerine göre sofalar 7-8 m. boy, 4-5
bir gösteri salonunu L biçiminde kuşatan m. genişlik ve 5-7 m. yükseklikte olabil-
koridor etrafında biçimlenmiş idari ofis- mektedir. İki ya da üç yönden ahşap veya
ler ve işliklerden oluşan bir planlamaya taş sedirlerin çevrelediği sofa mekânında
sahiptir. duvarlar yerden 1,5-2 m. yüksekliğe kadar
Kayseri’de Türk mimarlığının sivil alan- ahşap levhalarla kaplanmakta, ahşap lev-
daki en önemli temsilcileri evlerdir. haların üzeri boyalı bitkisel nakışlar veya
Geleneksel bir Kayseri evi (Ev*)genellikle oymalarla süslenmektedir. Bazı evlerde
bir ya da iki katlı olarak tasarlanmakta, sofa duvarlarından biri ortasında şerbet-
altlarında yöresel tabirle zerzembi deni- lik denen bir niş bulunur ve kimisinde bu
len bir bodrum kat yer almaktadır. S. niş yüzeyine hayali manzara resimleri
Faroqhi’nin arşiv belgelerinden ulaştığı işlenirdi. Kayseri evlerinin en gösterişli
sonuca göre XVII. yüzyıl başlarına kadar mekânı olarak adeta bir “vitrin” kimliği
Kayseri evleri genellikle tek katlıdır. İki taşıyan sofalar işlev bakımından misafir
katlı evlerin tüm evler içindeki oranı %1,7 odası, oturma odası, ibadet yeri ve başka
olup sayısı dörttür. Yine bu belgelerden mekâna taşınma zahmetine katlanama-
anlaşıldığına göre tam donanımlı bir yacak yaşlılar için yatak odası gibi farklı
evde en az bir tabhane, bir sofa, bir oda amaçlarla kullanılmıştır.
ve avlu bulunmaktadır. Müslüman ya da gayrimüslim tüm Kay-
Bodrum kat, servis ve depolama alanı seri evlerinde temel yapı malzemesi taş,
olarak değerlendirilir ve mutlaka bir ahşap ve demirdir. Taş malzeme duvar-
ahıra sahiptir. Belgelerde “muhavvata” larda, ahşap malzeme iç mekânlarda
(etrafı çevrili) tabiriyle adlandırılan avlu, duvar kaplaması, dolap, raf düzenekle-
XVII. yüzyıl belgelerine göre %78 oranın- rinde ve üst örtüde kullanılırken demir
da bir sayıya sahiptir ve bazı evlerde bir- malzeme, taşları birbirine kenetlemede
den fazla bulunabilmektedir. Genellikle ve merdiven, köşk korkuluklarıyla pence-
tek katlı evlerde odalar avluya yönlendi- re şebekelerinde değerlendirilmiştir.
rilmiştir ve avluda mutfak (tokana), kiler, Gerek V. İmamoğlu gerekse G. Büyük-
abdesthane, hamam gibi mekânlar yer mıhçı kentteki Müslüman ve gayrimüs-
alır. Bunların yanında zemini taş döşeli lim evlerinin plan ve tasarımlarında çok
avluların bazılarında bitki yetiştirilecek fazla farklılık olmadığını, farklılığın daha
toprak zemin, kuyu, ocak ve taş/mermer çok içe/dışa dönük yaşam tarzlarından
havuz bulunabilir. kaynaklanarak cephe düzenlerinde
Evlerde oturma mekânı sofadır. Sofalar yoğunlaştığına dikkat çekerler. Hristiyan
ev sahibinin ekonomik durumuna bağlı evlerinde cephelere daha çok pencere
olarak farklı boyut ve bezeme düzenleri- açılmış, XIX. yüzyılda bazı evlerin odala-