Page 33 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi 33

manların evleri genelde basit bir
plan şemasına sahipti. Sofa de-
nilen büyük oda, evdeki kapalı
mekânların çekirdeğini oluştu-
rurdu. Evin en önemli mekânı
olan, aynı zamanda diğer odalara
geçiş olanağı veren sofanın bir
yanında harem odası (oturma ve
yatak odası), diğer yanında toka-
na (mutfak-kış odası) bulunurdu.
Ailenin başka bir odaya ihtiyacı
olduğu zamanlar evin bir ucuna
yeni bir oda inşa edilirdi.
Geleneksel evler genel ola-
rak bir veya iki katlı idi. Ayrıca
İki hayatlı bir Kayseri evi planı altlarında birer bodrum (yerel de-
yimle zerzembi) katı yer alırdı. Bodrum katları evin bir bölümünün veya tümü-
nün altını kaplar, servis ve depolama işleri için kullanılırdı. Bu katın ayrılmaz bir
parçası da ahırdı.
Ailenin sosyo ekonomik durumuna göre evde birkaç tür hayvan beslenirdi;
sütü için inek, bazen manda, eti ve yumurtası için kümes hayvanları, binmek ve
arabaya koşmak, yük taşımak için de at, eşek, katır bazen deve.
Avlu veya havlu/hayat evin ayrılmaz bir parçası idi. Evlerin bir bölümü bir-
den fazla avluya sahipti. Haremlik kısmındakiler içeri hayat, selamlık kısmında-
kine dışarı hayat adı verilirdi.
Geleneksel evler ilke olarak içe dönüktür. Avlu evin geometrik merkezi ve
bir anlamda (yaşamı) hayatıdır. Her birim, yüksek avlu veya bina duvarları ile
çevrilmiş sokağa ve diğer evlere kapatılarak mahremiyeti sağlanmıştır. Komşu-
larla ne kadar samimi olsalar da avlu ve evde mahremiyetin korunması, özellikle
Müslüman aileler için büyük önem taşımıştır. Böyle bir yaklaşım uzun vadede
komşular arası sosyal mesafenin korunmasına ve karşılıklı saygının devamına da
yardımcı olmuştur.
Soğuk kış günleri dışında çamaşır, bulaşık yıkama, yemek pişirme, salça
kaynatma, halı kilim dokuma, kış için yiyecek hazırlama gibi günlük faaliyetlerin
birçoğu avluda yürütülmüştür.
Geleneksel evlerin avlularında her zaman taşla kaplanmış bir yüzey, bitki
yetiştirilecek bir toprak parçası, bir ocak, bir kuyu bazen de bir çeşme veya bir
havuz yer alırdı.