Page 28 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

28 Birinci Bölüm

Osmanlı döneminde iç kalenin güneyi, şehrin ticaret ve imalat faaliyetle-
rinin yapıldığı bölge, kuzeyi ise idari ve siyasi merkezdi. Şehrin kuzeyini ko-
ruyan surların içinde yıkılan Selçuklu Devlet Sarayı’nın (Devlethane) kuzeyine
Kanuni devri Osmanlı valilerinden Osman Paşa, Mimar Sinan’a bir cami ve Paşa
Sarayı’nı yaptırmıştı. 16. Yüzyılda şehir oldukça düzgün bir görünüme sahipti.
Dış kalenin mevcut Sivas Kapısı, Kiçikapı, Boyacı Kapısı ve Meydan Kapısı’na
ilaveten Kağnı Pazarı meydanına çıkan beşinci bir kapı açıldı. Kapının Kayseri
Müzesindeki kitabesinde Yavuz Sultan Selim zamanında açıldığı belirtilmektedir.
Daha Selçuklular zamanında, Hacıkılıç, Gülük ve Lale camileri merkez olacak
biçimde dış kalenin çevresinde genişleyen Kayseri’nin klasik mekânsal yapısı,
Osmanlı döneminde tamamlandı. Böylece merkezde Ulu Cami, çarşı ve resmi
yapıların, çevrede dar, dolambaçlı ve çıkmaz sokaklı mahallelerin yer aldığı bir
yapılaşma oluştu.

Sivil mimari, çoğunlukla ihtiyacı karşılayacak türden, kalitesiz malzeme ve
tekniklerle yapılıyor, bu nedenle deprem ve doğal felaketlerden büyük zarar gö-
rüyordu. 1717 ve 1835 yıllarında yaşanan iki büyük depremde çok sayıda bina
zarar gördü, mal ve can kaybı oldu. Özellikle 1835’te akşamdan sonra meyda-
na gelen depremde, yığma taş ve toprak damlı çok sayıda ev harabeye dönüştü.
Cami Kebir, Hatıroğlu(Katıroğlu) ve Kazancılar camilerinin minareleri yıkıldı.
Resmi makamlar bu zelzelede 1064 kişinin öldüğünü açıklar.
Şehirde görkemli Selçuklu yapılarının öne çıkması ve şehrin imajının oluş-
masında daha etkili olması sebebiyle, Osmanlı döneminde imar ve şehirciliğe
önem verilmediği yönünde bir kanı oluşmuştur. Şehirde Osmanlı eserleri vardır,
fakat bunlar Selçuklu eserlerine benzer şekilde, meydanlarda biblo gibi takdim
edilme şansına sahip olmadığından geri planda kalmaktadır. Her şeyden önce dış
kalenin içinde bulunan çarşı, han, hamam ve bedesten gibi ticari yapıların tümü
Osmanlı dönemine aittir. Çakalız, Çifteönü, Çukurlu Camileri başta olmak üzere
sur içinde ve dışında yer alan yüzlerce çeşme ve mescid de Osmanlı döneminde
yapılmıştır. Şıh(Şeyh) Cami, Cıncıklı Cami, Kurşunlu Cami (han, hamam, med-
rese ve imaretten oluşan bir külliye olarak), Camii Kebirin şadırvanı ve Raşit
Efendi Kütüphanesi Osmanlı resmi yapılarının hayatta kalanları arasında sayıla-
bilir. 18

18 Şükrü Karatepe, Kendini Kuran Şehir, Kayseri-1998