Page 25 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi 25

İşlek yolların kavşak noktasında yer alan Kayseri, Selçuklular döneminde
önemli bir ticaret merkeziydi. Pazarören’de kurulan Yabanlu Pazarına sadece
Anadolu’dan değil, dünyanın dört bir yanından tüccarlar gelirdi. Yabancı tüccar-
lara kolaylık sağlanır, düzenli pazar yerleri ve hanlar yapılır, yol güvenliğine çok
dikkat edilirdi.

Şehirde belli mallarda ihtisaslaşmış çarşılar, kaliteli hizmet yapan zanaatkârlar
vardı. Çarşılar, ahiler ve lonca teşkilatlarınca denetlenirdi. Dericilik, dokumacılık
ve demircilik sanatları gelişmişti. Uluslararası ticaret fuarı, kaliteli imalat ve işini
iyi bilen tüccarlar, şehrin ekonomisini canlı tutuyordu. Selçuklular zamanında
Kayseri’de ticaretle uğraşan İranlı ve İtalyan nüfus da bulunuyordu. 15
XII ve XIII. Yüzyıllarda Kayseri’nin Fiziki Durumu

Danişmentliler ve Selçuklular Bizans döneminden almış oldukları şehir yer-
leşimini (Meydan, Yoğunburç, Kiçikapı, Boyacı Kapısı, Düvenönü, İçerişar) kısa
sürede sur dışına taşıdılar.
Sur dışında ilk defa Danişmentliler döneminde (XII. Yüzyıl başı) Gülük
Cami ve medresesi yaptırılarak etrafında yerleşim meydana getirilmiştir. Yine
XII. Yüzyıl sonuna doğru Anadolu Selçuklular döneminde Han Cami (han olarak)
inşa edilmiştir. Aynı dönemde Hoca Hasan Külliyesi (cami, medrese, hamam) sur
dışına inşa edilmiştir. XIII. Yüzyılın başında sur dışına Şifahiye-Gıyasiye Medre-
seleri, aynı yüzyılda Hunat Külliyesi, Hacı Kılıç Külliyesi, Sahibiye, Ziyaiye ve
Avgunlu Medreseleri ile eski Bedesten inşa edilmiş ve tabii ki bunların çevresinde
mahalleler oluşmuştur. Böylece XIII. Yüzyıl Selçuklular döneminde şehir, Han
Camisi, Gülük Camisi, Hoca Hasan Medresesi, Şifahiye-Gıyasiye Medreseleri,
Hacıkılıç Camisi, Sahabiye Medresesi, Hunat Külliyesi ile Tabaklar Mahallesi
(Alaca Kümbet ve Han Cami civarı) sınırlanmıştır.
Kentin bütün bu ihtişamı çok fazla uzun sürmedi. Büyük Selçuklu Sultanı I.
Alâeddin Keykubad’ın ölümünden sonra kent, Moğollar tarafından kuşatılmış,
uzun bir kuşatma sonucunda işgal edilerek bir yüzyıl silinmeyecek tahribata uğ-
ramıştır.

Selçuklu devletinin XIV. Yüzyıl başında İlhanlılarca ortadan kaldırılmasın-
dan sonra kent bir süre İlhanlılar’ın Anadolu Genel Valisi Timurtaş tarafından
idaresi altında kalmış, daha sonra ise Eretna Beyliği’nin önemli merkezlerinden
birisi olmuştur.
Yaklaşık olarak 40 yıl kadar kente hâkim olan Eretnalılar’dan sonra kent
Kadı Burhaneddin Ahmet’in yönetimine girdi. Selçuklu döneminden beri kentte
idari mekân olarak kullanılan devlethane bu tarihte yakılarak yıkılmıştır.

15 Şükrü Karatepe, Kendini Kuran Şehir, Kayseri-1998