Page 71 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi 71

kimlik unsuru olarak mahallenin işlev görmesini böyle anlamak gerekir. Mahalle
kuran insan kendini kurmuş, kendini bir mekânla donatmış, o mekânla taçlan-
dırmış demektir. Mahallenin sadece bir mekânsal biçim değil, belli bir insan yo-
ğunlaşmasına işaret etmesi, belli bir hayatı temsil etmesi manidardır. Buradan
mahallenin iki temel kurucu ilkesinin olduğu çıkarılabilir; mekân ve insan.

Mahallenin insani boyutu, onun hayata dair açılımlarına işaret eder. Mahal-
leyi hayata dâhil eden kuşkusuz insanın kendisidir. Eğer mahalle hayata değen
bir mekânsal örgütlenme ise bunu insanın katkısıyla sağladığı söylenebilir. İnsan
mahallenin can damarı, hayat suyu, ruhudur. Mahalleyi diri tutan, hep hayata
dâhil kılan insandır. İnsanın çekildiği mahallenin kısa bir süre içinde nasıl çözül-
düğü, çürüdüğü, un ufak olup adeta hayattan çekildiği sayısız örnekte izlenebilir.
Mahalle eğer şehrin damarı ise insanda o damardaki kandır.
Mahalleli kısmen bir birliği çağrıştırır. Mahalle bilincine sahip olmakla öne
çıkan mahalleli, mahallesinin türlü sorunlarına karşı duyarlıdır. Mahallenin düze-
ni ve asayişi mahalledeki hayatın akışı, mahallenin sorunları ve kendi aralarında-
ki ilişkilerle yakından ilgilidir.
Mahalleli mahallede yaşayan herkestir, mahalle halkıdır, erkek, kadın, yaşlı,
genç, çocuk, işsiz, işçi, memur, tüccar, zengin, yoksul, yani o mahallede ikamet
eden herkes. Bir şemsiye kavram olarak mahalleli, orada mukim olan herkesi içi-
ne almaktadır. Statü, etnik köken, memleket, cinsiyet, maddi ve sosyal sermaye
gibi temel belirleyicilere iltifat etmeden herkesi aynı çatı altında bütünleştire-
bilmektedir. Hiçbir şekilde bir araya gelemeyecek, birbiriyle ilişki kuramayacak
denli uzak, zıt ve kopuk bireyler, haberleri olmadan mahallede bir araya gelir.
Dolayısıyla mahalleli asgari düzeyde bile olsa, birbiriyle ilgili ve irtibatlıdır.
Mekânın, mekân birliğinin zorunlu kıldığı bu husus, kaçınılmaz gerçek olarak
tanımlanmaktadır.

Mahallenin en önemli fiziki birimlerinin başında sokak gelir. Sokak şehrin
ve mahallenin damarı ve temel dokusudur adeta. Mahalleyi oluşturan binaları,
evleri ve hatta insanları birbirine sanki sokak dolamaktadır. Mahalleyi kolları
arasına alıp yaşatan sokaktır.
Mahalleli açısından sokağın önemi inkâr edilemez. Mahalle hayatının ni-
rengi noktalarından birini oluşturur sokak. Mahallelinin hayatının belli bir dilimi
orada geçer. Mahalleli sokaktan geçerek evine işine gitmekte yahut toplumsal
ilişkilerini sürdürmektedir. Sokağa çıkılmadan toplumsal ortama katılma imkânı
yoktur. Bütün mekânsal düzenlemeler için geçerli olan şey, sokak içinde geçerli-
dir. Sokak sadece fiziki bir birim değil aynı zamanda toplumsal birimdir de. Bu
yalın gerçek tüm insanların deneyimlerinde karşılık bulur. Sokakta insan bir fiziki
birimle yüzleşirken, bir mekânla hemhal olurken aynı zamanda bir sosyal boyutu