Page 15 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[486] 6 / DİN KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

nin, özellikle Selçuklular döneminde ca-
mi, mescit, medrese gibi dinî yapılar baş-
ta olmak üzere mamur bir hâle getirildi-
ğini görüyoruz. Danişmendlilerin* önem-
li bir merkezi durumundayken Kayser’de,
Cami-i Kebir* başta olmak üzere birçok
eser inşa edilmiştir. Günümüze kadar
varlığını sürdüren bu eserler, Türklerin
göçebe unsurların dışında yerleşik bir
medeniyetin mensupları olarak Anado-
lu’yu iskân ve imar ettiklerini göstermek-
tedir. Kayseri’nin, Selçuklular zamanın-
da sultanların ve hanımların ikamet ettiği
bir yer olarak öne çıkması, şehrin kültü-
rel mirasını zenginleştiren özel bir du-
rum olmuştur. Ticaret yollarının üzerin-
de güvenli bir merkez oluşu nedeniyle
Kayseri, Moğol istilasından kaçan birçok
sanatkâr ve din bilginine kucak açmış,
burayı mesken edinen bu seçkin sınıfla-
rın Kayseri’nin kültür ve dinî hayatında
önemli etkileri olmuştur. Ancak elbette
Moğol istilası, hem Anadolu’nun birta-
kım sufi, şeyh ve dervişlerin sığınağı ol-
masına hem de bu akınlardan bezginle-
şen halkta tasavvufî eğilimlerin güçlen-
1966 tarihli bir el ilanı (A. Birinci Arşivi) mesine yol açmıştı. Sünni ve Sünni olma-
yan çeşitli tasavvuf mektebine ve meşre-
Dinin değerlere kaynaklık sağlama duru- bine mensup yeni zümreler, dönemin
munu, yeni doğan bir çocuğa ad konul- diğer kültür merkezlerinde olduğu gibi
masında, evlilik, düğün ve sünnetle ilgili Kayseri’de de idarecilerin desteğiyle zen-
uygulama ve törenlerde, alışveriş ve ticarî gin vakıflarla desteklenen zaviyeler aç-
hayatta, yakınları ziyaret ve komşuluk mışlar, mevcut dinî sosyal yapının bu
ilişkilerinde, aile içi ilişkilerde, hastalık yönde şekillenmesine etkide bulunmuş-
ve ölüm gibi durumlarda mahallî örf, lardır. Kadı İbn Abdüzzâhir’in de 1277’de
âdet ve kültür özellikleriyle karışmış bir Kayseri’de yedi camide (Sultan/Cami-i
hâlde görmek mümkündür. Dinin kuşa- Kebir, Hunat*, Hacı Kılıç*, Lala*, Gülük*,
tıcı ve yönlendirici değerleri sadece sos- Hoca Hasan, Nizameddin Müstevfî) cu-
yal ilişkileri etkilemez, aynı zamanda öte- ma namazı kılındığını bildirmesi, dinî ya-
ki toplumsal kurumları, mimariyi, sosyal pıların Selçuklu dönemindeki belirleyici
yapıları da etkileyerek mekânsal hayatı önemini göstermektedir. Öte yandan İbn
da şekillendirir. Bu çerçevede Kayseri’de Batuta’nın*, Alâeddin Eretna* Dönemin-
dinî hayatı gündelik ilişkilere nüfuz eden de Ahilerin şehir ekonomisine etkilerini
manevî kültürün dışında, tarihsel süreçte övgüyle aktarması, Kayseri’nin dinî sos-
yapıla gelmiş vakıf, cami, külliye, mescit, yal hayatında esaslı bir unsur olduğunu
şifahane ve medrese gibi maddî kültür göstermesi açısından önemlidir. Gerçek-
özellikleriyle birlikte değerlendirmek ve ten de bütün prensiplerini dinin temel
anlamak gerekir. kaynaklarından alan Ahilik*, yalnızca es-
Dinî Hayatın Tarihsel Arkaplanı naf ve sanatkâr kesimini örgütlememiş,
Tarihsel gelişimde XI. yüzyıldan itibaren Türk toplumunun dinî sosyal hayatında
Türklerin hâkimiyetine geçen Kayseri’- yönlendirici bir kurum olarak yerini al-