Page 20 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ DİN / 11 [491]

de, güçlü aile ve akrabalık bağları varlığı- tın bazı göstergelerini anlamamız için
nı hâlâ sürdürmeye devam etmektedir. ipuçları sunmaktadır. Nitekim Kayseri’-
Kayseri gündelik hayatında komşular, nin farklı toplumsal tabakalarını temsil
akrabalar ve cemaatler bağlamında yay- eden bir örneklem üzerinde yapılan sos-
gın olan apartman oturmaları, bireyi bü- yolojik bir araştırma, dinin, değişen top-
yük kent ortamının yalnızlaştırıcı etkisin- lum yapısıyla birlikte inanç ve pratikler
den uzak tutarak, âdeta yeni bir mahalle düzeyinde kökleşmiş olduğunu, ancak
formu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bununla birlikte yaşanan değişimlerden
durum her türlü himaye, dayanışma ve de büyük ölçüde etkilendiğini göster-
ekonomik destek ilişkilerinin hâkim ol- mektedir. Bu veriler, Kayseri’de dindarlı-
duğu bir ağ birlikteliğidir. Ancak bu tür ğın ya da dinî hayatın bazı boyutlarındaki
himaye sistemleri, içine dahil olmayanla- yükselişin kısmen çevresel nitelikli bir
rı yabancı olarak hariçte bırakma, içine yön taşıdığı konusunda da bilgi vermek-
aldıklarını da çıkarcı bir nüfuz ilişkilerine tedir.
alıştırma riskleri taşımaktadır. Öte yan- Karşılıklı etkileşimlere yol açması nede-
dan çok farklı dinî grup ve cemaat yapı- niyle dinî hayatla sosyoekonomik yapı
lanmalarının çeşitli sosyal etkinliklerle arasındaki ilişkinin önemi göz ardı edile-
(dernek, vakıf, öğrenci yurtları, kermes- mez. Kayseri’nin sosyoekonomik yapısı-
ler, toplantılar vs.) varlıklarını sürdürme- nın ise genel olarak esnaf, zanaatkâr ağır-
ye çalıştıkları da bilinen bir gerçektir. lıklı olarak orta ölçekli sanayi ve ticarete
Aile yapısında, evlenen gençlerin ailele- dayalı olduğu söylenebilir. Ancak özel-
riyle birlikte aynı evde oturmaya devam likle 1980’li yıllarla birlikte serbest piyasa
etmeleri, yadırganan ve nadir rastlanan ekonomisine geçiş, Kayseri sanayi ve ti-
bir durum değildir. Yeni evlenenler ba- caretinde devasa adımların atılmasını, ih-
ğımsız ev açmışlarsa kira dahil her türlü racat ağırlıklı çalışan büyük fabrika ve
ihtiyaçlarının ebeveynleri tarafından kar- şirketlerin bu piyasada yer bulmasını hız-
şılanması ise oldukça yaygın bir uygula- landırmıştır. Kayseri’nin sosyal yapısın-
madır. Bu âdetler, modern kentsel deği- da, genel toplumsal katmanlar arasında
şimle birlikte aile bağlarının zayıflaması- ağırlıklı ve en büyük kitleyi oluşturan or-
nın aksine, ebeveyn üzerinde yeni yü- ta sınıfın, artık azımsanmayacak oranda
kümlülüklerle birlikte dayanışmacı aile sanayici ve işadamının uluslararası reka-
tipinin daha da geliştiğini göstermekte- bete dönük yatırımlar gerçekleştirdiği,
dir. Kayseri’de aile ve akraba dayanışma- aynı zamanda kendilerini temsil edecek
sının gücü, mekânsal anlamda da yakınlı- iş ve meslek örgütlenmelerini ortaya çı-
ğı sağlamaya dönük ortak oturma ve aile kardığı görülmektedir. Burada teknoloji
binalarında kendini göstermektedir. Ge- ve iş hacminin gelişmesiyle birlikte gelir-
leneksel aile dokusu bu anlamda sanayi- de yaşanan olağanüstü artışlar, şehrin bir
leşme ve şehirleşmenin sonuçlarından yandan ekonomik yönden ilerlemesini
pek az etkilendiği için, dayanışmacı aile- sağlarken diğer yandan da kentin mimari
nin sosyal problemlere ürettiği çözümler, ve sosyal dokusunun yerini giderek yeni,
sosyal yapıda sarsıntının daha az hisse- modern eğlence endüstrisinin ürünlerine
dilmesini sağlamaktadır. Ancak elbette ve etkinliklerine devretmesini hızlandır-
geleneksel bağların bireysel özerklik, ki- maktadır. Kayseri, Anadolu’da pek az
şisel yetenek ve teşebbüs ruhunda yol a- şehrin sahip olduğu bir sivil mimariye sa-
çabileceği sorunlar da söz konusudur. hipken, bu tarihsel kültürel miras, büyük
Güçlü aile yapısı, modernleşmenin yol ölçüde açılan yeni yollar ve dikine kent-
açtığı kültürel sarsıntıya karşı oluşabile- leşme olgusu nedeniyle ister istemez bir
cek dinsel radikalizmi de bu anlamda en- tahribatın konusu olmaktadır. Yine gün-
gellemekte, daha çok muhafazakâr, delik hayatın metropollerde daha çok
uyumcu, bütünleşmeci ve millî hassasi- rastlanan “eğlence, alışveriş ve boş za-
yetlere sahip bir dindarlık anlayışını öne man etkinliklerinin hepsini bir araya top-
çıkarmaktadır. Modern araştırmalar şe- layan büyük alışveriş merkezleri, prestij
hirleşme sürecinde Kayseri’de dinî haya- ve yaşam merkezlerinin” kurulması, ya-