Page 238 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ ERM / 229 [709]

XIX. yüzyıla gelindiğinde Kayseri, hâlâ 1880’li yıllarda Anadolu Konsolos yar-
geçmişteki renkli dinî ve etnik yapısını dımcısı Teğmen Bennet’in raporunda*
koruyan bir şehir olarak görülmektedir. Kayseri’nin nüfusu 55.256 Müslüman,
Bu yüzyıla 70 bin nüfusla giren Kayseri, 19.062 Ermeni ve 12.299 Rum olarak ve-
nüfusunu 75 mahallede ikamet ettirmiş- rilmiştir. 1890’lı yılların başında Ankara
tir. Şehrin nüfusunda en kalabalık bulu- vilayetine bağlı bir sancak olan Kayseri
nan gayrimüslim topluluğu Ermeniler o- ilinin etnik ve dinî nüfus dağılımı bunu a-
luşturmuştur. Osmanlı Millet Sistemi’ne çık bir şekilde göstermektedir:
göre ayrı ayrı mahallelerde oturan Erme-
niler özellikle şehrin iç kale ve dış surlar Topluluklar Nüfus
arasında yerleşmişlerdir. Ancak zamanla Müslüman 136.590
bu mahallelerin birçoğu karma mahalle- Ermeni Gregoryen 43.318
ler haline gelmiştir. Ermeni Katolik 1575
Müslüman ve gayrimüslim halkın genel- Ermeni Protestan 1800
de karışık yaşadığı mahallelerin 36’sında Rum Ortodoks 25.449
Müslümanlar, 2’sinde Rumlar, 17’sinde Toplam 208.732
Ermeniler, 3’ünde Müslüman ve Rumlar,
8’inde Müslümanlarla Ermeniler, 1’inde 1893 Ankara Vilayet Salnamesi’nde yer
Müslümanlar, Rumlar ve Ermenilerin alan Kayseri merkezinin ve yakın köyle-
karışık yaşadığı tespit edilmiştir. 1893 yı- rinin kadın ve erkek olarak etnik ve dinî
lında mahalle sayısı 105’e çıkmasına rağ- nüfus dağılımı bunu ispatlayan başka bir
men genel manzara pek değişmemiştir. delil olarak karşımıza çıkmaktadır:
XIX. yüzyıl itibariyle Ermenilerin yaşadı-
ğı Kayseri mahalleleri şu şekilde tespit Toplum Erkek Kadın Toplam
edilmiştir: Baldöktü, Batman*, Bektaş,
Dader, Emîr Sultan*, Eslem Paşa*, Fırın- Müslüman 43.270 42.330 85.600
cı*, Genlik, Gürcü*, Hacı Kasım*, Hacı Rum 7786 7757 15.543
Mansur, Harput, Hasan Fakih*, Hasinli*, Ortodoks
Hisayunlu, Karabet, Karakiçi, Kiçikapı, Ermeni 14.446 14.311 28.757
Gregoryen
Germir*, Köyyıkan*, Mürekepçi, Odun- Katolik 277 367 644
cu, Puşegan, Rumiyan, Sayacı, Selaldı, Sı-
nıkçı, Sisliyan, Sultan, Süleyman, Şarki- Protestan 667 665 1332
yan, Tavukçu, Tus, Tutak, Varsak. Ancak Toplam 66.446 65.430 131.876
bazı mahallelerin karma nüfustan oluştu-
ğu bilinmektedir. Kayseri merkezdeki bu 1914 yılında yapılan nüfus sayımına göre
durum karyelerde de aynı idi. Kayseri’nin nüfusu; 184.292’si Müslü-
Kayıtlarda “Millet-i Ermeniyan” olarak man, 26.590’ı Rum, 48.659’u Ermeni,
geçen Ermeniler, Kayseri nüfusu içeri- 1515’i Ermeni Katolik, 2018’i Protestan
sinde yoğunluk bakımından Müslüman- olmak üzere toplam 263.074 olarak ve-
lardan sonra ikinci sırayı almıştır. Top- rilmiştir. Burada şehirdeki toplam Erme-
lam nüfusun 1914 yılı itibariyle % 18,4’ü- ni nüfusu 52.192 olarak tespit edilmiştir.
nü teşkil etmişlerdir. Ayrıca Kayseri mer- 1915 yılında yaşanan tehcirden sonra
kezi haricinde buraya bağlı 112 köy ve 114 şehrin Ermeni nüfusunda büyük bir azal-
mahalle içerisinde (Karma köy ve mahal- ma olmuştur.
leler hariç) 109 köy ve mahallede Müslü- Azalmanın en büyük sebebi, tehcir sırasın-
manlar, 66 köy ve mahallede Rumlar ve da Kayseri’den 45.036 kişilik Ermeni nü-
23 köy ve mahallede Ermenilerin yaşadı- fusunun göç ettirilmesidir. Şehirde bu dö-
ğı tespit edilmiştir. Şehir merkezi ile kı- nemde ancak 4911 kişilik bir Ermeni nü-
yaslandığında Ermenilerin köylerde ve fusu kalmıştır. Ancak tehcir sırasında
bağlı mahallelerde daha az bir orana sa- Kayseri’den göç ettirilen Ermenilerin sayı-
hip oldukları görülmektedir. sı noktasında bazı çelişkili bilgiler de yer