Page 239 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[710] 230 / ERM KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

almaktadır. Mesela dönemin Dâhiliye Na- Tarihte Ermeni mezhebine Ermeni ce-
zırı Talat Paşa’nın tehcir öncesi ve sonrası maatinin bağlı olduğu Gregoryen Ermeni
Ermeni nüfusundaki değişmeleri gösteren Kilisesi’ne adını veren Aziz Krikor’un
özel belgelerinde, tehcirden dolayı Kayse- (Gregoire) büyüdüğü, eğitim gördüğü ve
ri’den 111 Ermeni’nin göç ettiği kaydedil- Hristiyanlığı kabul ettiği şehir olması ne-
miştir. Aynı belgelerde şehirde tehcir ön- deniyle Kayseri’nin Ermeni dinî tarihi
cesi Ermeni nüfus 47.974, tehcir sonrası i- içinde önemli bir yeri vardır. III. yüzyılın
se 6650 olarak verilmektedir. Hatta bel- sonlarında Kayseri’den Ermenistan’a gi-
gelerde, bu dönemde şehirdeki nüfusun a- den Aziz Krikor, zamanın Ermeni Kralı
zalması nedenleri de doğrudan tehcire Dırtad’a (Tiridate, 240–330) Hristiyanlı-
bağlanmamakta, Ermeni nüfusundaki bu ğı kabul ettirmiştir. Kayseri’de Hristiyan
büyük azalmanın sebebi, şehirdeki Erme- olarak yetişen Gregoire, Ermenistan’a
nilerin başka şehirlere (özellikle İstanbul’- dönüp orada Hristiyanlığı yaymaya baş-
a) ve başka ülkelere kendi istekleriyle göç lamış ve bundan dolayı işkence görmüş-
etmesi olarak gösterilmektedir. Bu göç tür. Ermenistan Kralı Dırtad’ın hastalan-
dalgası tehcirden geri dönüşlerden sonra ması ve hekimlerin de çare bulamaması,
şehrin Ermeni nüfusunun azalmasının en bu arada Kralın kızkardeşinin gördüğü
büyük sebebi olmuştur. bir rüya üzerine çare için Krikor’a müra-
Şehrin Ermeni nüfusundaki bu göç dal- caat edilmiştir. Krikor, Kral’ı iyileştirmiş,
gası, takip eden yıllarda da devam etmiş- Kral da bunun üzerine Hristiyanlığı ka-
tir. 1924’te Kayseri’deki Ermeni nüfus A. bul etmiş ve Krallığın resmî dininin Hris-
Alboyacıyan tarafından 2653 olarak ve- tiyanlık olduğunu açıklamıştır.
rilmiştir. Bu nüfusun ancak yarısı aslen Halkın toptan Hristiyanlığı kabul etmesi
Kayserilidir. 1932 yılında bu sayı 1600’e ve Hristiyanlığın resmî din olarak benim-
düşmüştür. Her geçen gün şehirde azalan senmesi üzerine eğitim-öğretim mesele-
Ermeni nüfusu 1970’li yılların başında si, dinin resmî kurumlara kavuşturulması
800’e inmiştir. 1900’lü yılların ortaların- ve dinî reisin seçilmesi ihtiyacı ortaya
da Kayseri ve civarındaki köylerde Erme- çıkmıştır. Bunun üzerine Kayseri’de
ni cemaati bölgeden göç etmeye başla- Hristiyanlık üzerine eğitim görmüş olma-
mışlardır. Bunun neticesi olarak bu dö- sı ve Ermenistan’ın toptan Hristiyanlaş-
nemde Kayseri’nin köylerinde bulunan masını sağlaması nedeniyle dini lider
Ermeniler, Kayseri’yi İstanbul’a gitmek olarak Krikor en uygun aday kabul edil-
için para biriktirmek üzere durakladıkla- miştir. Kralın ve halkın onayıyla dinî li-
rı bir merkez haline getirmişlerdir. İstan- derliğe seçilen Krikor, takdis olmak üze-
bul’a ulaşanlar burada da kalmayıp bir re, 16 prensle Kayseri’ye gönderilmiştir.
yabancı ülkeye göç etmişlerdir. Bu göçle- Kayseri’ye gelen Krikor, Başpiskopos
rin neticesinde Kayseri merkezde kalan Uon’u bulmuş ve kraldan getirdiği mek-
Ermeni ailelerin sayısı 1970’li yıllarda tubu ona vermiştir. Başpiskopos mektu-
130 civarında idi. Kayseri’den göç Erme- bu aldıktan sonra Krikor’a ruhbanlık un-
ni cemaati arasında bu yıllarda hızlanma- vanı vermek için piskoposlardan oluşan
sına rağmen Gülbenkianlar gibi varlıklı bir konsil toplamış ve 302’de onu pisko-
tüccar aileleri çok daha önceden şehir- posluğa layık görmüşlerdir.
den göç etmişlerdir. Krikor, Ermenistan’ı İncil’in ışığı ile aydın-
Bugün itibariyle Kayseri’de Ermeni nüfu- lattığı için aydınlatıcı anlamına gelen Er-
sundan bahsetmek pek mümkün değil- menice Lusavoritç lakabıyla anılmıştır.
dir. 20–30 kişilik bir gruptan ancak söz 303 yılında kurduğu kiliseye de Lusavor-
edilebilinir. Nüfusun bu kadar azalması- çagan Ermeni Kilisesi adı verilmiştir. Batı
nın en önemli sebebi burada yaşayan Er- dünyasında kurucusunun vaftiz ismi olan
menilerin İstanbul gibi büyük şehirlere Gregoire’den dolayı Gregoryen Ermeni
ve başka ülkelere kendi rızaları ile göç et- Kilisesi olarak da adlandırılmaktadır.
miş olmasıdır. Bizanslılar zamanında, devletin dinî poli-