Page 95 - kayseri-sehri

Ü B

Nüfus ve İskân

Nüfus

Osmanlı Devleti’nde Nüfus Sayımı
Osmanlı Devlet, başta yen fethedlen yerler olmak üzere, mparatorluk toprakları
üzernde yaşayan halkın sayım ve yazımını yaptırırdı. Devletn toprak düzen ve yönetm
sstem, bu sayım ve yazım şlern zorunlu kılıyordu. Verg ve askerlk şler, bu sayım
ve yazım esasına dayanıyordu. Her lva merkeznde statstk kalemler daha Kanun
Sultan Süleyman dönemnde mevcuttu. XVI. yüzyılda yaygın ve oldukça düzenl br
şeklde yapılan bu sayım ve yazımların XVII. yüzyıldan tbaren gerçekleşmedğ ve
yalnızca yoklamalarla yetnldğ görülmektedr. 1

Yençer Ocağı’nın kaldırılmasından sonra nüfus sayımı çn grşmlerde bulunul-
muş, fakat 1828–29 Osmanlı–Rus Savaşı bunun tüm ülkede yapılmasına engel olmuş
ve sayım sadece İstanbul’da yapılablmştr. Sultan II. Mahmud’un vlayet yönetmnde
2
amacı adl br verglendrme ve yönetm düzen kurablmekt. Geçmşn örf ve htsap
vergler yern düzenl nüfus sayımları ve kadastro yazımlarıyla kşnn ödeyebleceğ
vergy salma yoluna gdld. Mısır ve Arabstan’ın dışında tüm mparatorluğun 1831–1838
yılları arasında nüfus sayımı yapıldı. Verglendrme ve asker amaçlarla yalnız alelern
erkek resler sayımına gdldyse de sayımda taşınır ve taşınmaz mallarla dükkânların
ve fabrkaların değerler de belrlend. Böylece kent ve kırsal bölgede adl br verglen-
drmeye gdlecekt. 3

1 Al Güler, “Kayser’nn Demografk Durumu (1831–1914)”, III. Kayser ve Yöres Tarh Sempozyumu Bldrler,
Ercyes Ünverstes Kaytam Yayınları No: 4, Kayser 2000, 202.
2 Özger, 162.
3 Stanford J. Shaw–Ezel Kural Shaw, II, 70.

95