Page 98 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
1831–1860 yıllarına at Kayser Nüfus Defter’n yayınlayan Prof. Dr. Mustafa Keskn,
Başbakanlık Osmanlı Arşv Kaml Kepec tasnfnde yer alan yoklama defterne göre, Kay-
ser’nn nüfus ve demografk yapısını şöyle anlatmaktadır: Kayser kazası 75 mahalleden
müteşekkl büyük br vlayettr. Bu mahallelern 36’sında Müslümanlar, 2’snde Rumlar
ve 17’snde de Ermenler yaşamaktadır. 3 mahallede Müslümanlar, Rumlar ve Ermenler
brlkte bulunmaktadır. 8 mahallede Rumlar le Ermenler brlkte yaşamaktadır. 8

XIX. yüzyılda Kayser’ye bağlı köylern dağılımları şöyledr: Kayser 114 mahalle
ve 112 köyden müteşekkl büyük br şehr merkezdr. Bunlardan 109 köy ve mahal-
lede Müslümanlar, 66 köy ve mahallede Rumlar ve 23 köy ve mahallede de Ermenler
yaşamaktadır. Ermen nüfusunun köy ve merkez yerleşkede az br orana sahp olduk-
ları defter kayıtlarından anlaşılmaktadır. Kayser merkezde olduğu gb, bağlı köy ve
mahallelern 7’snde Müslümanlarla Rumlar, 5’nde Müslümanlarla Ermenler, 1’nde
Müslümanlarla Rumlar ve Ermenler, 15 köy ve mahallede de Rumlarla Ermenler beraber
yaşamaktadır. Mustafa Keskn, Kayser’ye bağlı bazı özellkl köylern de bulunduğunu;
örneğn, Endürlük köyünün büyük br yerleşm yer ve brçok mahallesnn olduğunu
fade etmektedr. 10 mahallesnde Rum cemaatnn skân ettğn, 1 mahallesnde Müs-
lümanların bulunduğunu, 3 mahallesnde de Rum ve Ermenlern brlkte yaşadığını
yazmaktadır. Kayser’ye 10 km mesafede, Al Dağı’nın kucağında bulunan Talas köyü de
büyük br yerleşm merkezdr. Talas’ın 1 mahallesnde Müslümanlar, 22 mahallesnde
Müslümanlarla Rumlar ve Ermenler, 9 mahallesnde de Rumlarla Ermenler beraber
yaşamaktadır. Zncrdere’de se 1 mahallede Müslümanlar, 11 mahallede de Rumlar yer
almaktadır. Aynı defterde 30 cemaatn sm kayıtlıdır. 9

H. 1260–M. 1844 tarhl 2018 ve 2019 numaralı Kayser Nüfus Yoklama defterlernden
Müslümanların yaşadığı mahalleler, mahallelerdek Müslüman hane sayıları ve Müs-
lüman erkek nüfusu yaş gruplarına ayırmak suretyle, 1988 numaralı nüfus mufassal
defter le kıyaslanarak mahallenn demografk yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Dğer taraftan, Sultan Abdülmecd’n fermanı üzerne Kayser Lvası ve kazalarında
1851 yılında nüfus sayımları yapılmıştır. Bahse konu olan bu sayımların Müslm ve
gayrmüslm nüfus tabloda br arada verlmştr. Aynı zamanda aşağıda verlen lste
Cerde Muhasebes tarafından da aynen kayda geçrlmştr. Buna göre, Kayser merkez
ve kazaların hane sayısı 16.949’dur. Müslüman erkek nüfus sayısı se 39.934 olarak tescl
edlmştr. Gayrmüslm hane sayısı se 7567 olarak kayda alınmıştır. Aynı zamanda erkek
nüfus sayısı da 23.895 olarak tespt edlmştr. Bu rakamlarla Kayser Sancağı dahîlnde
Müslm nüfusun gayrmüslm nüfusundan 16.039 kş ve Müslm hane sayısının da

8 Keskn, IX.
9 Keskn, IX.

98