Page 120 - Kültepe Kaniş

Prof. Dr. Cahit Günbattı | Kültepe - Kaniş
rabi dayyālim
“Keşif, gözcülük” anlamındaki dayyālum kelimesi ile oluşturulmuş rabi dayyālim,
şimdiye kadar geçtiği tek metni (Kt. n/k 1429) yayınlayan H. Sever-S.Çeçen tarafından,
bize göre de isabetli olarak “istihbarat şefi” diye açıklanmıştır. 50

rabi kalbātim
“Köpek” (kalbum) kelimesinin feminen çoğul şekli ile teşkil edilmiş rabi kalbātim
ilginç unvanlardan birisidir. İki senette şahitlerin unvanı olarak geçmiştir. 51

Bir çalışmamızda, Hitit metinlerinde geçen Sumerce yazılmış, “köpek adam, avcı”
ve “köpek adamların başı” gibi, daha çok mecazî anlamlar verilen, LŞ UR.Gİ7 ve GAL
LŞmeš UR.Gİ7 tabirlerinin rabi kalbātim ile karşılaştırılabileceğini vurgulamıştık. 52
Gerek Anadolu gerekse Mezopotamya kaynaklı metinlerden anlaşıldığı üzere,
zamanımızda olduğu gibi, eski devrilerde de köpeklerin koruyuculuk ve iz sürme vasıf-
larından geniş ölçüde yararlanılmıştır. Hitit kanunlarında çeşitli cinsten köpeklere
53
verilecek zararlara karşılık ödenecek tazminat miktarlarına ilişkin kararlar bulunması
köpeklerin hizmetlerine ışık tutmaktadır. 54
rabi kalbātim saraya ait köpeklerin bakıcılarının başı olmalıdır. Bu konuda bir karşılaş-
tırma yapılması bakımından, Osmanlı saray teşkilâtında, zağar denilen av köpeklerinin
bakım, yetiştirme ve terbiyesi ile uğraşanlara zağarcı, bunlaraın başındaki kimseye de
zağarcıbaşı denildiğini belirtmeliyiz. 55

Rabium “Büyük” ile Teşkil Edilmiş Diğer Unvanlar
∙ rabi alpātim “sığır bakıcılarının başı”

∙ rabi eşşē “oduncular, keresteciler başı”
∙ rabi haṭṭim “baş asâcı”
∙ rabi adrim “harmanla ilgili işlerden sorumlu memur”

∙ rabi huršātim “depolar âmiri”
∙ rabi kakkē “silahçılar başı”

50 H. Sever-S. Çeçen 1994, s. 203.
51 AKT 3, 41:18; Kt. c/k 1641:17
52 C. Günbattı 1990b, s.464-465.
53 H. Ertem 1965, s. 99-100.
54 F. Imparati 1992, Mad. 87-90.
55 Bkz. M.Z. Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III (1972), s. 645.

120