Page 19 - Halil Edhem

12 6 KAYSERø ùEHRø 6

Tarihinden Bir Bölüm adÕyla OsmanlÕca olarak yayÕmlanmÕú olup, içinde on altÕ
adet levha vardÕr.
Halil Edhem eserinin giriú bölümünde, Kayseri’nin co÷rafî ve tarihî durumunu
genel olarak ele almakla iúe baúlamÕútÕr. Büyük Selçuklular ve büyük beyliklerden
kÕsaca bahsederek, Anadolu SelçuklularÕ, Eratnao÷ullarÕ, KadÕ Burhaneddîn Ahmed,
ZulkadÕr (DulkadÕr)o÷ullarÕ ve Karamano÷ullarÕ devirlerine ait Kayseri’de olup
bitenleri anlatÕp, OsmanlÕlara kadar gelir.
Eserin yazÕlmasÕna esas olan fikir, Kayseri’deki øslâmî binalar ve bu binalarÕn
kitabelerini incelemek oldu÷undan, Halil Edhem buldu÷u kitabeleri ve kitabeleri
üzerinde bulunduran tarihî yapÕlarÕn mimarî özelliklerini araútÕrmak yanÕnda, binayÕ
yapan ve yaptÕranÕn zamanÕndaki olaylarÕ da ele alarak, o devir hakkÕnda geniú tarihî
bilgi vermeye çalÕúmÕútÕr. O, sadece binalardaki kitabe metinlerini eserine
aktarmakla yetinmiú, Türkçe tercümelerini vermemiútir. Eserin sonuna gördü÷ü
yapÕlarÕn foto÷raflarÕyla, bir de Kayseri Kalesi’nin krokisini koymuútur.
Halil Edhem, Kayseri’de Selçuklu ve Beylikler devrine ait kitabesi bulunan
birkaç bina dÕúÕnda, hemen hemen bütün yapÕlarÕ kitabÕna almÕútÕr. O, bu eserini ilmî
usule uygun bir úekilde yazmÕútÕr.
3. Kayseri ùehri’nin yazÕlÕúÕnda görülen kaynaklarÕn önemi: Halil Edhem,
adÕ geçen eserini yazarken, hemen hemen bütün ça÷daú kaynaklarÕ görmüútür. Bu
kaynaklar, ya kitabeler, sikkeler, vakfiyeler; ya da ça÷daú tarih kitaplarÕ ve
tetkiklerdir. Bu yönüyle eser, ayrÕ bir de÷er taúÕmaktadÕr. O, Kayseri’de görebildi÷i
kitabesi bulunan her binayÕ incelerken, bütünüyle ilmî metottan yararlanmÕútÕr. Bina
ile ilgili kitabe ve vakfiyeleri, yapanÕ ile alâkalÕ paralarÕ en iyi úekilde de÷erlendiren
Halil Edhem, anlattÕ÷Õ olaylarÕ, bizzat yaúayan ve onlardan aktaran tarihçilerden
faydalanarak yazmÕútÕr. Bunlardan birkaçÕ: Taberî, Aksarayî, Esterabâdî, Cenâbî,
Ebu’l-Ferecü’l-øberî, Ebu’1-Fidâ, ùehâbeddin el-Ömerî, En-Nesevî, øbn-i Bîbî, øbn
øyâs, MüneccimbaúÕ, øsmail Galib ve Ahmed Tevhîd olarak sayÕldÕ÷Õnda eserin
hazÕrlanÕúÕnda, ne denli çalÕúÕldÕ÷Õ kendili÷inden anlaúÕlmaktadÕr. Bu kaynaklarÕn
yanÕnda, batÕ araútÕrmacÕlarÕndan da yararlanan Halil Edhem, ayrÕca Türk tetkiklerini
de görmüútür.
Görülüyor ki, Halil Edhem yalnÕz Kayseri tarihinin de÷il, Selçuklular ve
Anadolu Beylikleri tarihinin birçok karanlÕk noktasÕnÕ ilmî ve ciddî çalÕúmasÕ ile, ana
kaynaklardan yararlanarak aydÕnlatmÕútÕr. Böylece, tarihî araútÕrmalarda sÕk sÕk
baúvurulan bu eser vücuda gelmiútir,

E) KAYSERø ùEHRø’NøN GÖRÜLEN EKSøKLøKLERø
Halil Edhem tarafÕndan kaleme alÕnan Kayseri ùehri adlÕ esere alÕnmayÕp,
sonradan görülerek yayÕmlanan veya úimdiye kadar yayÕmlanmamÕú Selçuklu ve
EratnalÕlar devri eserlerini, buraya almayÕ ve böylece anÕlan eserin eksikliklerini bir
dereceye kadar gidermeyi uygun bulduk.

Halil Edhem adÕ geçen eserinde, Kayseri’de kitabesi en eski tarihli yapÕ olarak
Hoca Hasan Medresesi’ni tespit etmiútir. Hâlbuki, bu medreseden daha eski tarihli
bir kitabeyi üzerinde taúÕyan «Mes’ud Gülzâr Kümbedi» vardÕr. Osman Ferid
Sa÷lam tarafÕndan da kitabesi yayÕmlanan bu kümbed, Kayseri Hastahane Caddesi
üzerinde bulunmaktadÕr. Bu kümbed, Hasbey A÷a mahallesinde bulunuúundan
dolayÕ, “Hasbey DadÕ Kümbedi” ve Hasbek KadÕ mahallesi adÕndan dolayÕ da