Page 163 - kappadokia_kralligi

G- KAPADOKİALILAR’IN GELENEK VE GÖRENEKLERİ

ve çevresindeki ülkelerde artık Mitra sevgi ve güneş tanrısı olmaktan çıkıp,
gücün dostu, askerlerin yenilmez tanrısı haline gelmişti.
Mitra inanışından daha da önemli olarak Antik Çağ’da ateş kültü, Darius
I zamanından itibaren bütün Kappadokia hatta Pontus ve Armenia halkları-
nın tamamının benimsendiği bir temel inanıştı. Özellikle de Kappadokia’da
Argeios (Erciyes) gibi volkanik dağlar ve çevreleri bu inanışın temel mer-
kezleri konumundaydı.

Argaios’un ihtişamından dolayı ilk çağlardan beri tapınım görmüş ve
İS IV. yüzyıla kadar kült kimliğini muhafaza etmiştir. Argaios ile ilgili en
erken arkeolojik veri, İÖ XVI. yüzyıl sonlarına tarihlenen ve Hattuşa’nın
iki km kuzeydoğusunda yer alan Yazılıkaya’da bulunur. Yazılıkaya Açık
Hava Tapınağı’nın Büyük Galeri’sinde bulunan kabartmalarda, doğuve
batı duvarlarının birleştiği noktada hava tanrısı Teşup, dağ tanrıları Hazzi
ve Namni tasvir edilmektedir. Bu dağ tanrılardan Namni’nin çoğunlukla
Argaios olduğu kabul edilir. O dönemlerden itibaren, Kappadokia’nın başlıca
yerli kültü olan Argaios’un Hurri dilindeki adı Namni’dir. Bir diğer görüş,
bu dağ için Yunanca’da beyaz anlamına gelen Argόs’un kullanılmasından
dolayı Hititlerdeki adının Hargas olduğudur. Çünkü Yunanca beyaz- Argόs
kelimesi Hitit çivi yazısındaki beyaz, parlak anlamına anlamına gelen harki
veya harkis ile benzeşmektedir. Böylece Hititlerdeki Hargas ile Argaios’un
aynı dağ olduğu sonucuna varılır.

Argaios kelimesi ile ilgili İÖ VIII. yüzyıla tarihlendirilen epigrafik verilerde
ise bu dağ, Harhara olarak geçer. Erciyes’e çıkan yol üstündeki Tekirderbent
köyünde bulunan yazıtta, Hitit hiyeroglifi ile “Tanrı Dağ Harhara” yazılıdır.
Bunun dışında Kayseri’nin Melikgazi ilçesinin bir kasabası olan Hisarcık’ta
bulunan iki kitabe de Harhara ile ilgilidir. Hisarcık köyünün yakınındaki
Toptepesi’nde bulunan Luvice yazıtlardan ilki, Harhara Dağı’na yapılan bir
sunudan; bazalt kaya yüzeyi üzerindeki diğer kitabe, Harhara Dağı’na adanan
ceylanlardan bahseder. Bu yazıtlar ise İÖ VIII. yüzyıl sonuna tarihlendirilir.

Arkeolojik ve epigrafik veriler böylece, Erciyes’in Hurri dilinde Namni
ile Hititlerde Hargas ismi ve İÖ VIII. yüzyılda Harhara adıyla dağ tanrı
olarak tapınım gördüğünü ortaya koyar. Kültün verilerinin İS IV. yüzyıla
kadar uzandığı düşünüldüğünde Argaios’un, Anadolu’daki en erken ve
uzun süreli dağ kültlerinden birini oluşturduğu açıkça görülür. Dağ tanrı
olarak Argaios kültünün en önemli kanıtı ise Caesarea sikkeleridir. İlk
defa Arkhelaus zamanı sikkelerinin arka yüzünde tasvir edilmeye başlanır.

163