Page 357 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

[1308] 348 / İSK KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

ranının oldukça düşük olduğunu göster- hinden itibaren İslamlu ve Yahyalu Yö-
mektedir. Köy sayısının bu denli az ol- rük cemaatlerinin kaydedilmesine de-
masının başlıca sebebi, bölgenin uzun vam edilirken, Kayseri sancağı Yörükleri
süre savaş alanı olmasıydı. Bizans-Sasani bulundukları nahiyelere göre kaydedil-
ve Bizans ile Türkmenler arasındaki mü- mişlerdi. İslamlu ve Yahyalu Yörükleri
cadeleler sırasında kır alanları tamamen 1500 senesinde 26 cemaat ve 676 nefer,
boşalmış, burada yaşayanlar şehirlere ve- 1520 tarihinde 21 cemaat ve 1.036 nefer,
ya korunaklı bölgelere çekilmişlerdi. 1570 tarihinde 31 cemaat ve 1.248 nefer
1584 tarihine gelindiğinde ise, hem köy nüfusa sahipti. 1584 tarihine gelindiğinde
sayısı, hem de nüfus oldukça artmıştı. Bu Yahyalu Yörüklerinin ayrı bir başlık al-
sebeplerden ötürü, köy sayısı yaklaşık üç tında kaydedilmedikleri tespit olunmak-
katına çıkarak 217’ye ulaşmıştı. Bunların tadır. İslamlu Yörükleri ise 20 cemaat ve
40’ı Sahra, 33’ü ise Köstere, 32’si Kora- 983 nefer nüfusa sahipti. Nahiyelere da-
maz, 27’si Karakaya, 23’ü Karataş, 23’ü ğılmış bir şekilde yaşayan cemaatlerin
İslamlu, 15’i Kenar-ı Irmak, 13’ü Cebel-i miktarı ve nefer sayıları ise 1500 tarihin-
Ali ve son olarak 11’i Malya nahiyelerine de 52 cemaat ve 2.047 nefer, 1520 tari-
tabi idi. Köy sayısında yaşanan bu artışın hinde 65 cemaat ve 2.268 nefer, 1570
temel nedenlerinin başında, bölgedeki tarihinde 69 cemaat ve 3.362 nefer ve
konar-göçerlerin zamanla tasarruf ettik- son olarak 1584 tarihinde ise 70 cemaat
leri mezralara yerleşmeleri gelir. Böylece ve 7.320 neferdi. Cemaatlerin toplam
pek çok mezra, köy hâlini almıştır. Köy sayısı zamanla 60’tan 100’e ulaşırken,
sayısının artışına paralel olarak, nüfus da nüfusları da 1.333 neferden 8.303 nefere
bir hayli artarak 14.600 vergi neferine kadar yükselmişti. Bu gruplar Kayseri ve
yükselmiştir. Bunun 12.303 hane, 237 çevresindeki boş alanları hızlı bir şekilde
muaf ve 21 mücerredi Müslim; 2.036 iskâna açmışlardı. Bu sayede özellikle
hane, 3 muaf ise gayrimüslimdi. Kayseri XVI. yüzyıl sonlarında Erciyes Dağı etek-
kırsalında tahminî nüfus 71.956 idi. Top- leri başta olmak üzere çok sayıda köy
lam nüfusun 61.773’ü Müslim, 10.183’ü meydana çıkmıştı. Bu köylerin varlığını
ise gayrimüslimdi. Kayseri müfredat def- günümüze kadar sürdürdükleri ve pek
terine göre XIX. yüzyılda Kayseri’ye tabi çoğunun ilk iskân zamanlarında aldıkları
112 köy vardı. Bu köylerden bazıları ma- isimleri günümüze kadar taşıdıkları gö-
hallelere ayrılacak kadar geniş olup, köy- rülmektedir. Bunun yanı sıra “ören”, “vi-
lere tabi 114 mahalle mevcuttu. Bunlar- ran” ve “in” ek isimli yerleşme yerleri de
dan 109 köy ve mahalle Müslümanlarla, ilk iskânın izlerini taşımaktadır.
66 köy ve mahalle Rumlarla, 23 köy ve XVII. yüzyılın sonu ile XVIII. yüzyılda
mahalle ise Ermeniler ile meskûndu. Şe- konar-göçerlerin iskân politikası çerçe-
hir merkezinde olduğu gibi köylere tabi vesinde Kayseri’ye de pek çok cemaat
mahallelerde de farklı unsurlar birlikte yerleştirildi. Bunlar arasında yoğunluk
yaşamaktaydı. bakımından Avşarlar* ön plandadır.
Konar-göçerler için elverişli bir ortama Kozanoğuları’na verdikleri destek nede-
sahip olan Erciyes Dağı’nın eteklerinde niyle XIX. yüzyılın ortalarından itibaren
kalabalık bir konar-göçer nüfus yaşa- Fırka-i İslahiye* tarafından Adana, Ma-
maktaydı. Dar alanda konar-göçerlik ya- raş, Yozgat ve Kayseri’deki boş arazilere
pan Kayseri sancağı Yörükleri, yazları yerleştirildiler. Kayseri’ye yerleştirilenler
Erciyes Dağı’ndaki yaylaklarda, kışları ise Avşarların Kara-Şeyhli, Koca-Nallı, Halil
kuytu bölgelerde geçirmekteydi. Bölge- oğlu, Kara Recep, Arap-Hasanlar, Hacı
deki konar-göçerler tahrir defterlerine Mustafa, İbrahim Bey, Cin-Göz oğlu,
İslamlu, Yahyalu ve Kayseri sancağı Yö- Halil Paşa oğlu, Torun, Deller (Deliler) ve
rükleri olarak kaydedilmişlerdi. 1484 ta- Türkmen isimli obalarına mensuptu.
rihinde bahsedilen Yörükler 60 cemaat Bunlar Pınarbaşı kazasının Han köyü,
ve 1.333 nefer nüfusa sahipti. 1500 tari- Gül-Tepe, Solaklar, Karamanlı Kadılı,