Page 358 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 3

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ İSK / 349 [1309]

Sarız kazasının Yalak, Kemer, Kızıl- nahiyesi (bugün Tomarza), Bünyan kaza-
Pınar, Kuşçu, Kara-Yurd, Tomarza kaza- sına Akkışla*, Sarı Oğlan* ve İlbaşı nahi-
sında ise Kaman, Şabanlı, Toklar, Emiru- yesi bağlıydı. 1921’de yapılan araştırmada
şağı, Dadaloğlu gibi yaklaşık altmış köye Kayseri vilayetinin nüfusu 189.014 Müs-
iskân edildiler. Avşarlardan başka Kayse- lüman, 26.975 Rum, 542 Protestan Rum,
ri’de harap ve terk edilmiş köyleri şenlen- 5.239 Ermeni, 677 Katolik ve Protestan
dirmek şartıyla Danişmendlü, Boynuin- Ermeni olmak üzere 222.447 idi. Son
celü, Karagündüzlü gibi aşiretler de yer- olarak 1925-1926 yıllarına ait olan Devlet
leştirildi. Öte yandan Avşar iskânının ya- Salnamesi’ne göre ise 196.082 Müslü-
pıldığı yıllarda Kafkaslar’dan gelen Ka- man, 1813 Ermeni, 212 Katolik ve Protes-
bartay, Altıkesek, Hatukay ve Çeçen ka- tan Ermeni olmak üzere 198.107 kişi ya-
bileleri Uzunyayla’ya iskân edilmişti. Bu şamaktaydı.
yüzden her iki grup arasında zaman za- Kayseri’de iskân hareketleri bu iskânlarla
man çatışmalar yaşandı. Aşiretlerin iskân sınırlı kalmamıştır. Balkan Harbi sonrası
edilme süreci bölgede huzursuzluğu tır- muhaceret, Cumhuriyet sonrası iskân ha-
mandırdı. Kırım Savaşı’ndan sonra baş- reketleri için bk. Muhaceret ve Mübade-
layan süreçte Kayseri ve civarına büyük le.
çoğunluğu Çerkez olmak üzere 35.000 Kaynakça: BOA TD, nr. 38 ve 976; BOA MAD,
göçmenin yerleştirildiği tahmin edilmek- nr. 20; KKA TD, nr. 136; 387 Numaralı
tedir. Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılın ilk Defteri, (dizin ve tıpkı basım), Ankara 1996, I, s.
199-224; Adnan Menderes Kaya, Avşar
yarısından itibaren nüfus sayımları başla- Türkmenleri, Kayseri 2004; Ahmet Akşit,
mış olup, bu çerçevede 1831 tarihli nüfus “Selçuklular Devrinde Kayseri Şehrinin Nüfus
sayımına göre Kayseri merkezi 13.466, ve Etnik Durumu”, KYTSB , s. 6; Ahmet Akşit,
1
köyleri 36.906 ve sancağında 5.014 ol- “Kayseri’de Sur Dışı İskân: Külük/Gülük
3
mak üzere toplam 55.386; 1881/82-1893 Mahallesi”, KYTSB , s. 2; Ahmet Gündüz,
sayımında Kayseri, Develi ve İncesu ka- XVIII. Yüzyılın Son Çeyreğinde Kayseri
(1775-1800), Erciyes Üniversitesi Sosyal
zaları müşterek olmak üzere Müslüman Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora tezi),
nüfus 120.357, Rumlar 24.895, Ermeniler Kayseri 1998; Ayşe Pul, “Tomarza’ya Gelen
25.819, Katolik ve Protestanlar ise 2.368 Çeçen Muhacirlerinin İskânı Hakkında Bazı
olmak üzere toplam 183.439; 1890-1891 Gözlemler”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler
tarihli Ankara Vilayet Salnamesi bilgileri- Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları
Dergisi, C I, S 2, s. 136; Erhan Afyoncu, “Kayseri
ne göre, Kayseri ve köylerinde 89.540 Sancağı’nda Yörükler (1483-1484)”, KYTSB , s.
2
Müslüman, 19.632 Rum, 26.467 Ermeni, 1-17; Faruk Sümer, Oğuzlar (Türkmenler),
2.191 Katolik ve Protestan olmak üzere İstanbul 1992, s. 201 vd; Koray Özcan,
toplam 137.830; 1906/7 sayımında “Anadolu-Türk Kent Tarihinden Bir Kesit:
138.273 Müslüman, 24.012 Rum, 42.621 Selçuklu Döneminde Anadolu-Türk Model-
(ler)i”, Bilig, Yaz/2006, S 38, s. 168; M. Akif
Ermeni, Ermeni Katolik ve Protestan Erdoğdu, “XVI-XVII. Yüzyıllarda Kayseri
3.630 olmak üzere 208.584; 1914 tari- Zımmileri”, KYTSB , s. 72; Mehmet İnbaşı,
1
hinde yapılan sayıma göre ise Kayseri “XVI. Yüzyılda Kayseri ve Civarında Yörük
merkez kaza ile Develi, Bünyan ve İncesu Türkmen Cemaatleri”, KYTSB , s. 219-237;
2
kazalarında 184.292 Müslüman, 26.590 Mehmed Karagöz, “XVI-XVII. Yüzyıllarda
Rum, 48.659 Ermeni, 1.515 Katolik ve Kayseri Şehrinin Fizikî Görünümü ve
Mahallelerin Durumu”, KYTSB , s. 245-257;
2
Protestan Ermeni olmak üzere 263.074 Mesut Elibüyük, “Kayseri İli’nin XVI. Yüzyıl
kişi yaşamaktaydı. 1921 yılında müstakil Yönetim Birimleri ve Yerleşmeleri”, I. Hacılar
hâle gelen Kayseri Sancağı İncesu*, De- Sempozyumu, Kayseri 2008, ss. 333-346;
veli* ve Bünyan* kazalarından oluşmak- Mustafa Keskin, “1247-1277 Tarihli (Kayseri)
taydı. Merkez livaya bağlı Erkilet*, Talas*, Müfredat Defterine Göre Kayseri ve Tâbi
Yerleşim Yerlerinde Nüfus Dağılımı (1831-
Gesi*, Muncusun* olmak üzere dört nahi- 1860)”, KYTSB , s. 288-298; Nilüfer Yetkin,
2
yesi bulunuyordu. İncesu kazasına Kara- 136 Numaralı Tahrir Defterine Göre XVI.
hisar nahiyesi, Develi kazasına Köstere Yüzyıl Sonlarında Kayseri, Gazi Üniversitesi