Page 19 - Kayseri İmari Ve Mekansal Gelişimi

Kayseri’nin İmarı ve Mekânsal Gelişimi 19

M.Ö. 2 binli yıllarda Kaniş Karum’u ölçeğinde bir uluslararası ticaret merke-
zinin dünyada benzerinin olmadığı kabul edilmektedir.
Karum’da yukarıdan aşağıya doğru saymak üzere dört uygarlık katı bulun-
maktadır. En alttaki dört ve onun üstündeki üçüncü kat, tarih öncesi dönemlere
aittir ve bu katlarda yazılı belgeye rastlanmamıştır. İkinci kat Asur dönemi kolo-
nilerine aittir. Çok zengin bir tarihi kaynak olan ikinci tabakada bugüne dek on
binden fazla yazılı tablet bulunmuştur. Birinci katın ise Erken Hitit Çağı kralla-
rından Anitta’nın devletinin başkenti olduğu sanılmaktadır. “Bu şehir ansızın ve
korkunç bir şekilde tahrip edilmiştir.” Saldırı o denli habersiz gelmiştir ki kentli-
ler evlerini oldukları gibi bırakmışlardır. Bundan dolayı kazılarda evler ve odalar
o günki halleri ile ve en güzel eşyalarıyla birlikte ele geçmiştir.

İki bölümden oluşan şehrin tepe üzerindeki bölümünde prens, yönetici sınıfı,
askerler, düzlükte yer alan Karum’da ise yerli ve Asurlu tüccarlar ile zanaatkârlar
oturuyordu. Karum, Anadolu’da kurulan otuz kadar Asur ticaret kolonisinin mer-
kezi konumundaydı. Değişik dillerin konuşulduğu uzak ülkelerden gelen tüccar-
ların yaşadığı kozmopolit yapılı bir kentti. Hitit hâkimiyetiyle Orta Anadolu’da,
Asur kolonileri devri kapandı. Güçlü bir şehir olan Kaniş eski önemini kaybet-
mekle beraber, büyük Hitit krallığının sonuna kadar varlığını sürdürdü. Büyük
Hitit devletinin dışarıdan gelen kavimler tarafından işgali sırasında Kaniş’in de
yıkılıp yağmalandığı sanılmaktadır. Orta Anadolu’da, Sarımsaklı Ovası’nın ku-
zeydoğu ucunda Kaniş’in zayıfladığı dönemde aynı ovanının güney ucunda ve
Erciyes’in eteklerinde Mazaka gelişiyordu. 9
Kapadokya-Roma-Bizans Devrinde Şehrin Fiziki Konumu

İran Merkezli Persler’in M.Ö. VI. YY.’da Anadolu’yu istilası ile başlayan bu
devirde, Kayseri’nin bugünkü bulunduğu yerin biraz daha güneyinde Erciyes’in
eteklerinde Mazaka isimli bir şehir oluşmuş ve burası Kapadokya Eyaletinin
merkezi haline gelmişti. Pers valilerinin devamı olan Kapadokya kralları daha
sonra Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girmişler ve M.S.17 yılında im-
parator Augustus zamanında şehrin adı imparatorun (Kayzerin) şehri anlamına
gelen KAİSARİA’ya çevrilmiştir. Daha sonra Roma İmparatorluğu bu krallığı ta-
mamen ortadan kaldırarak Anadolu’daki diğer bölgeler gibi Kapadokya valiliğini
teşekkül ettirip buraya valiler tayin etmiştir.

Erciyes’in eteklerinde kurulmuş olan Mazaka, Kapadokya krallığı dönemin-
de yamaçlardan bugünkü şehrin bulunduğu ovaya doğru gelişti.

M.Ö. 64 ve M.S. 21 yılları arasında yaşamış olan Amasyalı Seyyah Strabon,
kentin Argaios’un (Erciyes) eteklerinde kurulduğunu belirtir. Eski şehir olarak
bilinen bu kente ait kalıntılar Kayseri’nin güneyinde Battalgazi Mahallesi olarak

9 Şükrü Karatepe- Kendini Kuran Şehir- Kayseri 1998