Page 271 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

[742] 262 / EV KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹

muştur. Bu sınırlılık 1835 yılındaki büyük
deprem öncesi için daha da belirgindi,
çünkü o zamandan Necibe Çakıroğlu’nun
çalışmasını yürüttüğü 1950’li yıllara ka-
dar ayakta kalan az sayıdaki ev sadece
Müslümanlara aitti. Bir başka neden, nü-
fusun gelir düzeyidir; dinleri ne olursa ol-
sun yerli Kayserililerin büyük çoğunluğu,
alt ve orta düzeyde gelire sahipti ve aynı
olmasa da benzer plan ve nitelikler taşı-
yan mütevazı evlerde oturmaktaydılar.
Gelir düzeyi yüksek olan gruplarda
Müslüman-Hristiyan evleri ayırımını
yapmak ise biraz daha kolaydı.
XIX. yüzyıl sonları, XX. yüzyıl başında,
zengin Müslüman evlerinin bitmemiş,
Sol tarafta bir Müslüman evi, sağda bir Hristiyan evi (V. İmamoğlu) organik plan kurguları devam etmiş;
Hristiyan ev planları ise daha derli toplu,
ev sakinlerinin ve komşuların mahremi- simetrik, her işlevi içinde toplayan, bit-
yetini bozmayacak şekilde planlanmıştı. miş dikdörtgenler şekline dönmeye baş-
Müslüman evlerinin satışında evlerin lamıştı. Bu tür Hristiyan evlerinde plana
“kuyu gibi mahrem” olması, evin değeri- veya bina kütlesine bir şey eklenmesi ve-
ni artıran ve satışını hızlandıran önemli ya çıkarılması, genel düzeni bozacak bir
bir etkendi. değişiklikti. Odalar yine bir avlu veya üs-
Evlerin Dine Göre Farklılaşması: Kayseri, Müs- tü kapalı merkezî bir hol çevresine yer-
lümanların azımsanmayacak bir Hristi- leştirilmişti. Ancak Müslüman evlerinde
yan azınlıkla uzun süre birlikte yaşadığı görülen “sofa-tokana-harem” odası sıra-
bir kentti. XVI. yüzyılda Kayseri’deki nü- laması veya hiyerarşisi Hristiyan evlerin-
fusun beşte biri Hristiyandı. Kentte 4 kili- de yoktu. Onun yerine, tüm odalar ben-
se, 12 cami bulunuyordu. Hristiyan nüfu- zer şekilde, önem sırası gözetilmeden ve-
sun oranı zaman zaman iniş çıkışlar gös- ya vurgulanmadan yapılmıştı. Bu dönem-
termiş, Cumhuriyet’ten önce üçte bir o- deki zengin Hristiyan evlerinde sofa gö-
ranını bulmuştur. Hristiyanlığın iki mez- rülmez; sofaya benzer tek mekân, avlu-
hebine bağlı “Gregoryen Ermeniler” ve nun yerini almaya başlayan ortadaki
“Ortodoks Rumlar” Müslümanlarla bir- “merkezî hol”dür. İki din grubu üyelerine
likte, barış ve uyum içinde yaşamışlardır. ait ev planları arasındaki farklılaşmanın
Kentte yalnız Müslümanların ve yalnız bir nedeni de Müslümanlığın gereği sayı-
Hristiyanların oturduğu mahalleler ya- lan toplumsal cinsiyet ayırımıdır. Zengin
nında, bu iki dine mensup ailelerin yüz- Müslüman evleri, ayrı ayrı girişleri ve av-
yıllarca yan yana oturduğu mahalleler de lularıyla haremlik ve selamlık diye ikiye
bulunmaktaydı. bölünürken, Hristiyan evlerinde böyle
Geleneksel Kayseri evlerinin dinî açıdan bir ayrıma gerek duyulmamış, evler tek
sınıflandırılması kolay bir iş değildi. Ü- girişli, tek avlulu (veya merkezî hollü)
zerlerinde kitabesi bulunan evlerin tanı- olarak tasarlanmış, birlik ve bütünlük
mıyla ilgili bir sorun olmasa da, evlerin içinde şekillenmişti.
çok azında kitabe bulunması, tanımlama XIX. yüzyılda yapılan Hristiyan evlerinin
işini güçleştirmekteydi. Öncelikle, nüfus en önemli özelliklerinden biri, bilinçli
çoğunluğunun Müslüman olması, o za- olarak getirdikleri “konfor” anlayışı ve
mandan kalan konut stokunun da Müs- rahat bir yaşam için sundukları mimari
lüman ağırlıklı olmasına, Hristiyan evi çözümlerdi. Bu evlerin bazı odalarının
örneklerinin sınırlı kalmasına neden ol- şömineleri vardı; tuvaletler avlulardan ü-