Page 44 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ DOK / 35 [515]

elde edildiği dokumalara ise ‘cicim’ adı
verilir. Cicim tekniğindeki dokumalarda,
dokuma tekniğinin zorluğundan, çapraz
hatlı motifler tercih edilir. Renkli iplerin
ise, çözgü iplerinin arasından yatay yön-
de geçirilmesiyle; isteğe göre bir, iki, üç
vb. çözgü teli üzerinden atlamalı olarak
geçirilerek oluşturulan dokumalara ‘zili
(sili)’ adı verilir. Motifleri meydana geti-
ren renkli iplerin çözgü iplerine bir tur
sarılması ile oluşan dokumalara ise ‘su-
mak’ adı verilir. Düz dokumalarda de-
senlerin dokumaya aktarılması, halıyla
kıyaslandığında çok daha özgürcedir.
Halıda olduğu gibi sıra takibi söz konusu
değildir. Geleneksel tarzda yapılan düz
dokumalarda desenler tasarlanıp çizil-
mez. Dokuyucu ya içinden geldiği gibi
ezberlediği motifleri dokur ya da önce- Sarız yöresi kurbağalı- kuşlu kilim
den dokunmuş bir dokumayı ters çevire- (Z. Şahin)
rek onu dokumaya aktarır. Motiflerde
dokuma tekniğinin gerekliliğinden ötürü yörede iplik yapımı için uğraşılmayıp ha-
geometriktir. zır alınmaya başlanmıştır. İpler, doğal ve-
Orta Asya’da ev veya çadırın temel süsle- ya toz boya ile boyanır. Dokumaya canlı-
me malzemesi, bugünkü anlamda mobil- lık kazandırmak için bazı motifler orlon
yası, keçe ve halı idi. Yaylacılık yapan iplerle dokunmuştur. Yörede çile boya-
Türklerin kolayca taşıyabildiği bu malze- ma yapılmakta ve çileye ‘gelep/kelep’ adı
me aynı zamanda refah seviyesinin de verilmektedir. Eskiden sadece yün iplik-
göstergesiydi. Bugün Anadolu’da da gö- ler boyanırken, günümüzde pamuk iplik-
çebe yaşayan vatandaşlar hâlâ, halıyı ler de boyanmaktadır. Mordan maddesi
zenginliği; kilim, cicim, zili gibi dokuma- olarak şap kullanılır, yörede şapa ‘seğ’
ların orta halliliği, keçe, çul vb. dokuma- denir. Mordanlama işlemine ‘seğleme’
ların da fakirliği sembolize ettiğini kabul denilmektedir.
etmektedir.
Kayseri Yöresi Düz Dokumaları
Sarız Yöresi Düz Dokumaları: Sarız*,
Kayseri’ye bağlı ilçedir. Sarız merkez ve
köylerinde dokunan düz dokumaları üç
sınıfa ayırabiliriz: Geleneksel Sarız do-
kumaları; değişik illerden gelerek Sarız’a
yerleşen kişilerin, geldikleri yerlerdeki
dokuma bilgilerini Sarız’a getirerek, uzun
yıllar Sarız’da dokudukları dokumalar;
son yıllarda düz dokumalara artan talep-
ten dolayı ticari amaçla dokunan doku-
malar.
Sarız ilçesi ve köylerindeki dokumalarda
kullanılan iplikler, uzun yıllar yöre halkı
tarafından iğ, öreke, kirman, çıkrık gibi
büküm aletleri kullanılarak elde edilmiş-
tir. Fabrikasyon ipliklerin üretilmesiyle, Sarız yöresi firikli cicim dokuma (Z. Şahin)