Page 48 - Kayseri Ansiklopedisi Cilt 2

KAYSER‹ ANS‹KLOPED‹S‹ DOK / 39 [519]

ğişik isimler verilir. Geniş bordüre ‘bü-
yükbaş’ da denir. İç zemindeki göbek
motifine ‘top’ adı verilir, zemindeki gö-
bek kısmının dışında kalan yerlere ‘göl’
denir. Motiflerin etrafında kontür varsa
bunlara ‘tilif’ denir. Bazı dokumalarda
eğrilmemiş koyun yünü sarkıtılır buna ‘fi-
lip’ denir. Filip; dokuma esnasında kimin
ne kadar dokuduğunu göstermek için de
konulur. Dokunan kilimlerde kuş motif-
lerine (leylek, karga) rastlanmıştır. Kuş
motiflerini becerikli bayanlar dokuyabil-
mektedirler. Dokumalarda kullanılan
motif ve desenler; elmalı, aynalı, sandıklı,
pampal, armutlu, parnak (barnak), kıv-
rım (gıvrım), koçboynuzu (goçboynuzu), Şıhlı yöresi cicim dokuma (Z. Şahin)
çiçekli, yıldız, bıçkı, pıtırak (bıtırak), tay
gözü, kuşburnu, söğüt dalı vb. şeklinde- Genelde güz yünü eriş/arış olarak değer-
dir. Dokumalar; oklavalık, yük perdesi, lendirilir. Yay ile arış yünleri ve yorgan-
yük örtüsü, çanta, perde, zara (zahra, larda kullanılan yünler atılır. Yünler arış
buğday) çuvalı ve namazlık vb. olarak ve yorganlar dışında kullanılacaksa yün
kullanılır. tarağında taranır. Son yıllarda yayın kul-
Dokumaların kullanıldığı alanlar: Yük lanım alanı azalmış ve yünler çubukla tel
perdesi veya yük altı: 90 x 300 cm; na- tel ayrılmaya çalışılmaktadır. Keçi kılları
mazlık: 100 x 160 cm, 100 x 190 cm; çu- da yün/kıl tarağında taranır. Yıkanıp ta-
val: 75 x 145 cm; yolluk: 135 x 180 cm, 100 rak ve yayla lif lif ayrılan yünler kola ge-
x 430 cm, 250 x 400 cm; heybe: 60 x çebilen halka haline getirilir bu halkalara
135 cm; iğlik: 15 x 35 cm'dir. kolçak denir. Kolçaklar, iğ ve kirmen/kir-
man gibi büküm aletlerinde eğirme işle-
mini kolaylaştırır. Çıkrık, iğ, kirman gibi
Şıhlı Yöresi Düz Dokumaları
Develi* ilçesine 47 km uzaklıkta yer alır. büküm aletleri yörede eskisi kadar olma-
Yörede düz dokumalardan kilim, cicim, sa da yün ve kılların iplik haline getiril-
zili ve sumak tekniklerinde zengin doku- mesinde kullanılır. Kirmen (kirman), ar-
dıç veya armut ağacından yapılır. Keçi kı-
ma örneklerine rastlanmıştır. Uzun yıllar
düz dokumaların (kilim-cicim, zili, su- lı sert olduğundan sadece kirmanla eğri-
lir. Keçi kılından özellikle; çul, çuval, ha-
mak) dokunduğu kasabada, son yıllarda
ticari amaca yönelik halılar da dokun-
maktadır. Şıhlı Kasabası'nın geleneksel
özelliklere sahip düz dokumaları şöyle-
dir:
Yörede yetişen koyun ve keçiler yılda iki
kez kırkılır. Kırkım işleminde kırklık de-
nilen bir çeşit makas kullanılır. Kırkım iş-
lemi bayanlar ve erkekler tarafından ya-
pılır. Kırkılan yün ve kıllar, eskiden kasa-
ba yakınlarında bulunan derede tokuç ile
vura vura yıkanmakta iken, son yıllarda i-
se dere yatağının yönü değiştirilmiştir ve
bu durumun da etkisiyle yünler artık ev-
lerde yıkanmaktadır. Yıkanan yünler/kıl-
lar daha sonra güneşte kurutulmaktadır. Şıhlı yöresi satrançlı dokuma (Z. Şahin)