Page 280 - kayseri-sehri

Dµ. MǺ±ÈÈ´¼ Kɳ´ | K±²³´µ¶ Ş´ºµ¶ (1830–1860)
Kayseri’deki Tüccar, Esnaf ve Halkın Borç–Alacak ve Kredi İlişkileri
XIX. yüzyıla gelndğnde br tcaret merkez olma özellğn koruyan Kayser’de yoğun
br tüccar ve esnaf sınıfı bulunmaktaydı. Kend aralarında tcar lşkler gelştren esnaf
ve tücarların zaman zaman brbrlernden borç alıp verdkler görülmektedr. Esnaf ve
tüccarın borçlu oldukları kş sayısı (258) alacakları oldukları kş sayısından (524) daha
az olmasına rağmen, borçlarının mktarı (405.374) alacaklarının mktarından (379.245.5)
daha fazladır. Toplam 20 tüccarın 12’s Müslm ken 8’ gayrmüslmdr. Tüccarların
53
tamamı erkek olup Müslm ya da gayrmüslm kadın tüccar bulunmamaktadır Müs-
lüman tüccarların sayısı fazla olmasına rağmen, gayrmüslm tüccarın toplam mal
varlığı ve alacakları para mktarı daha fazladır. Müslüman tüccarlardan en fazla kşye
(43 kş) borçlu olan kş Debbağ es–Seyyd İsa, gayrmüslm tüccarlardan en fazla kşye
(55 kş) borçlu olan kş Bezzaz Danyel veled– Agob ve şerk Krkor veled– Artn’dr.
En çok alacağı olan 151.850 kuruş le Tüccar Gülab veled– Gülbeg olup, hçbr borcu
bulunmamaktadır. Ayrıca Tüccar Gülab veled– Gülbeg, 81 kşden alacaklı olup en fazla
borçlanılan tüccardır. Bezrc Dervş el–Hac Mehmed Efend, Sabuncu el–Hac Memş
Efend, Naklyec Al, es–Seyyd Hacı Hall, es–Seyyd Mehmed, es–Seyyd Abdulkadr,
el–Hac Al, es–Seyyd Hacı Mehmed, Gülab veled– Gülbeg ve Serkz veled– Kferog
hçbr borcu bulunmayan tüccarlardır.

Debbağ es–Seyyd İsa, Karabet veled– Agob, Agob veled– Krkor ve Kuyumcu Hacı
Agob hçbr alacakları olmayan, buna karşılık borçlu olan tüccarlardır. En fazla mal
varlığına sahp olan tüccar 200.000 kuruş le Gülab veled– Gülbeg ken, en az mal
varlığına sahp tüccar se 2.644 kuruş le Abacı Agob veled– Krkor’dur. 54
Halk arasındak alacak–verecek meselelernde zaman zaman mutasarrıfın aracı
olduğu da belgelerden anlaşılmaktadır. 1844 tarhl br veska, Zaharya adlı br zmmî-
nn Kayser’dek Pervakoğulları Bodos ve Yorg’den alacağı olan 6.500 kuruşu tahsl
çn Bozok mutasarrıfının aracılık ettğn göstermektedr. 1844’te Avakn adlı şahsın,
55
Tomarzalı Nkogos’tan olan alacağını tahsl çn Sadâret Mektûb Kalem’nden Kayser
mutasarrıfına kame gönderlmştr. 16 Şubat 1848 tarhl başka br veskada, Sarraf
56
Davdoğlu’nun Celal Paşa’dak alacağı meselesnde Mutasarrıf Hlm Paşa’nın aracı
olduğu, bu yönde tezkere yazdığı görülmektedr. 1849 yılında Safrı Dmtr’ye olan
57

53 Genş blg çn bakınız: BOA. MŞH. ŞSC. d. 194, s. 110–112; BOA. MŞH. ŞSC. d. 196, 98–99; BOA. MŞH.
ŞSC. d. 204, 216–217; BOA. MŞH. ŞSC. d. 208, 60, 113.
54 Ömer Demrel, Tereke Defterlerne Göre Kayser Tüccar ve Esnafının Borç–Alacak İlşkler, IV. Kayser
ve Yöres Tarh Sempozyumu Bldrler, Ercyes Ünverstes Kaytam Yayını No: 6, Kayser 2003, 148.
55 BOA. A. MKT. DV. 3/34. [H. 1260/M. 1844].
56 BOA. A. MKT. DV. 3/35. [H. 1260/M. 1844].
57 BOA. A. MKT. 115/53. [11 Rabulevvel 126416 Şubat 1848].

280